'Hamilik' insan olma ve insan kalma davasına sevdalanan abide güzel kulların bir araya gelerek oluşturma gayretinde bulundukları kadim bir mefhum yahut müessese; Bu meyanda Hamilik Okulu kurularak, çağdaş medeniyetin değer öğütücü çarklarına elini- eteğini, gönlünü-benliğini kaptırma ihtimali bulunan gençlerimize fisebilillah rehberlik/yol arkadaşlığı ediliyor.
Tasadduk, isar, şenlendirme, vefa, ihsan, marifet, züht, takva, diğerkâmlık, liyakat, sadakat, işini iyi yapmak, mesleğinin adamı olmak, insana ve dahi eşyaya hak ettiği değeri vererek, yeryüzünde Allah`ın halifeliği görevini bihakkın yerine getirmek ve 'emr olunduğu gibi dosdoğru olmak' hamiliğin olmazsa olmaz anahtar kelimeleri.
Hâsılı, hamilik insan olma ve insan kalma meselesi... Bu çalışma Hamilik Okulu Vakfı`na gönül veren meslek ve ahlâk adamlarının marifetiyle 2008 yılında başlatılmış.
Hizmetinde bulunduğum Boğaziçi Yöneticiler Vakfı`nda da beş yıldır hamilik kapsamında Boğaziçi Ü niversitesi öğrencileriyle kardeşleşme gayretinde bulunuyoruz. Vakıf insanı büyüklerimizle ve eğitimci arkadaşlarımızla birlikte haftada üçakşam BÜ öğrencileriyle bir araya gelerek ahilik ve fütüvvet ahlâkı çerçevesinde yılda en az yirmi seminer düzenliyoruz. El`an okumakta olduğunuz yazı, BYV`nin yakinen takip etme bahtiyarlığına eriştiğim beş yıllık Hamilik Okulu sürecinde sadrıma düşenlerin satırlara yansıması olarak telakki edilmelidir.
İnsana, gençliğe, ilme, sanata, zanaata ve ticarete dair hizmetler üreten toplumun hemen her organizasyonu tarafından sosyolojisi keşfedilmeyi bekleyen bir vakıa Hamilik Okulu;
Şair Bahaeddin Karakoç`un aşağıdaki mısraları hamiliğin felsefesini özetler gibidir.
'Dost yoluna bütün varımız sebil
Verdikçe dolar bizim boş testilerimiz
Duru sabah pınarında kuş uyanışlı
Ve sevda nakışlı halimizi bilenler bilir
Verdikçe dolar bizim bos testilerimiz'
Evet, vermek, dağıtmak, Allah`ın inam ve ihsan buyurduğu nimetlerden tasadduk etmek, iyilik yapmak, günümüz insanının kurtuluşuna vesile olacak ahlâkî erdemlerin başında geliyor. İnsan vererek kendine iyilik eder aslında. Hamilik de karşılıksız, fisebilillah vermeye dayanıyor.
Hamilik uzun ince bir yol 'insan olmak', 'insanca yaşamak' ve 'insan kalmak' davası... Bu amaçla 'hikmet'i aramak üzere yola çıkmak mecburiyetinin idraki meselesi...
Hamilik modern çağın dayatmalarına, moderniteye, karşı çıkıştır. Hamilik fedakârlıktır. İnsanlığın topkeyün insanlık âleminin kurtuluşu ferdan ferda yapılacak fedakârlıklarda yatmaktadır.
Meslek ve hayatı yiğitlik ve borçluluk üzerinden anlatmak ve yaşamaktır hamilik...
Hamilik kardeşlik dili geliştirmektir, gönlün dil olup konuşmasıdır. Hamilik birlik ve dirlik içre olmaktır. Tevhid de bu değil midir? Tevhidin en temel ve kutlu prensibi birlik ve beraberlik içerisinde sadece Hakkı haykırarak, kendinden vazgeçmektir.
Hamilik, adaleti yaygınlaştırma, arınma, fedakârlılık ve 'Men aref' sırana vakıf olmaktır.
Hamilik sadece vermeye dayalı hayat boyu kardeşleşme münasebetidir.
İnsan yalnız; Yapayalnız olan insan, evde de, okulda da, piyasada da neyi, nasıl yapabileceğini bilemiyor. İnsana yolda yoldaş lazım. İnsana sosyal destek lazım... Hamilik, işte o yoldaki yoldaş ve destekçiden, Hakk davetçisi işaretçiden başka bir şey değildir.
Hayatta kaybolduğunu fark edenlerin, kaybolmak üzere olduğunu görenlerin bulduğu bir sığınma sahnesi bir tutamaktır hamilik.
Kaybolan insanın ilk sorusu 'Ne yapıyorum ben?' olur. Kaybolduklarını hissetmeye başlayanlar ise 'Bu kayboluşu nasıl engelleyebiliriz?' sorusunu yüksek sesle sorar yahut sormalıdır.
Hami hayat adamıdır, hayatın içinden gelir ve gelenekle birleşir, gelenekle kadim medeniyetle;
Hamiler, ilhamını, bin yıl önce Horasan illerini şenlendiren Hasan Harakani Hazretleri`nden gücünü ise ihlâs ve samimiyetten alır.
Hami, evvelemirde muhatabı ve akabinde cümle âlem için yaptığı hizmetin karşılığını sadece Hakk Teâlâ`dan bekler. Bu hususta, tasavvuf yolunun öncülerinden, Horasan postnişini Hasan Harakani (ks) şöyle der: 'Kalplerin en aydını içinde mahlû katın yer almadığı kalptir. Amellerin en iyisi, içinde mahlû k düşüncesinin olmadığı ameldir. Nimetlerin en helâli kendi gayretinle olanıdır. Arkadaşın en iyisi Hakk ile yaşayandır.'
Hami, muhatabı ne zaman görüşmek isterse o zaman vakit ayırır, gece gündüz fark etmez onun için. Hamilik, netice itibarıyla rıza-i Bari`i kazanma yolunda bir araçtır dert sahibi insanın derdini paylaşma platformu insan yetiştirmenin aracıdır.
Hamilik, dünya-ahiret kardeşleşmesidir, kardeşin kardeşe ayna olmasıdır. İnsan netice itibarıyla yoldadır yolcudur. Yolcuya takva gibi bir azık, sadık bir yoldaş, sırat-ı müstakim üzere bir sırdaş lazım gelir.
Uhuvvetten neşet eden hamilik, kardeş için taşın altına elini koyma meselesidir, yeri geldiğinde tüm bedeni taşın, kayanın altına siper etme davasıdır. Hamilik, kendinden geçme, dünyanın fenasına mağlup olmama, feragatte bulunma uğraşıdır.
Hamilik, kendi insanlığımızı muhafaza etme çabasıdır. Yeryüzüne Allah`ın halifesi olarak, tasarrufta bulunma göreviyle gönderilen kul, vazifesini unuttuğunda, insanlık vasfını kaybedip esfel-i safilin tabakasına iner;
İnsanlık değerini muhafaza edebilenler ise ahsen-i takvim üzere yolculuklarını sürdürdüklerinde kulluğun tüm kemâl sıfatlarıyla muttasıl olarak meleklerden üstün bir dereceyi elde eder.
İnsan olma davasını güdenler yaptığı işi iyi yapar; Bu keyfiyet, işinden, gücünden davranışlarına aile ve toplum münasebetlerine de yansır.
Hamilik, ihsan makamına sımsıkı tutunmaktır. İhsan makamında tutunma gayretinde bulunanlar Allah`ın murakabesi altında olduklarını bir an olsun hatırlarından çıkarmazlar.
Meslek kutludur ve dahi hamiler mesleklerinin adamıdır. Hami, ilgilendiği kardeşini hayata, mesleğe, meşrebe ve dahi ötelerin ötesine hazırlar;
İnsan yetişmez. İhsan nebatat gibi topraktan biterek kemâle ermez. İnsan görerek öğrenir. Öğrendiklerini iş ve sosyal hayatındaki münasebetlere tatbik eder. Böylelikle söz konusu âdemoğlu, çevresine güzellikleri yaymaya başlar, insanlığın zevkine varır. 'İnsanlığın ayrı zevki vardır' sözü işte tam da buradan neşet etmiştir. Hamilik, insan yetiştirme bilincinin sistematiğinin oluşturulmasıdır.
Hamilik yolundakilerin bilançoları hiçbir zaman alacak yazmaz. Bilançonuz borçyazıyorsa doğru yoldasınız demektir. Akil insan hiçbir zaman çevresindekilere alacaklı gibi davranmaz. Ne yapar? Borçlu gibi davranır, borçluluğu özümser. Borçlu olmayı hâl, hareket, söz ve fillerine giydirir.
İnsan önce Allah`a sonra ana-babasına ve çevresindekilere borçludur. Akil insan borçluluk kültürünü hayata bakış haline getirir.
Sahi, Hafız de diyordu? 'Geçen onca zamana rağmen, güneş bir gün bile dünyaya 'Bana borçlusun' demedi. Bak, böylesine bir aşk nasıl da aydınlatıyor tüm gökyüzünü; '
Bu minval üzere hami, çevresinde gördüğü muhtaçlara el atar. Yolda tevafuk ettiği bir dilenciyi nefsinin iyilik meydanı olarak görür. Haminin sofrası geniştir, ruh ve nefes sahibi herkesin onun sofrasında Halil İbrahim sofrasında yeri vardır.
Hami, insana ve eşyaya farklı bakarak, bu ikisi arasındaki ilişkiyi önemser. Eşyaya değer verir, dönüştürür ve şenlendirir, insanı ise yüceltir.
Mâbû d-u Hakiki, 'İnsan için ancak çalıştığı vardır' buyurmakta; (Necm Suresi, 39) Bu durumda insan ne için çalışır? Ne için kazanır? Hamiliği özümseyenler parayı amaçhaline getirmeden, dönüştürür. İhtiyacından fazlasını biriktirmez.
Hamide, kuşlardaki rıza ve teslimiyet hali vardır yahut olmalıdır. Kuşlar, her gün açkalkar, gün içerisinde muhtelif vesilelerle Rabbi rızkını gönderir yavruların besler, bir gün daha akşama dönerken yurtlarına çekilip yeni günün sabahına açuyanırlar, hiçbir zaman rızık endişesi taşımazlar.
Hamilik, süreklilik arz eder. Himaye olunan, hamilik yapılan eğer bu ilişkiden vazgeçmezse ömür boyu sürer. Kardeşlik ilişkisi, kardeşleşmedir. Hamilik iki tarafı da besler yağmur gibi çift taraflı yağar.
Fütüvvet, Anadolu coğrafyasında karşılıksız vermeyi öne çıkaran bir sosyoloji üretti. Ahilik teşkilatı bu temeller üzerine inşa edildi. Şenlendirme işini kutlu bir vazife olarak görüldü, fakir fukaranın elinden tutuldu.
Fütüvvet fetâ kelimesinden (genç) tuluat etti. Efendimiz Aleyhisselâm 'Lâ fetâ illâ Ali, lâ seyfe illâ Zülfikar/Ali gibi genç Zülfikâr gibi kılıçbulunmaz' buyurdu.
Mesleğinin erbabı olan ahi, bildiğini, kendisine hiçbir bilgi kırıntısı aktarmadan hüvesi hüvesine milimi milimine kardeşine, muhatabına öğretti. Ve yaptığı işi böylelikle yüceltti. O, işi, Allah rızası için yaptı ve kendini bir marka haline dönüştürmedi.
Ahi bir adim öte hami, borçödemeye ilimde, ticarette, sanat ve zanaatta insanlığa hizmete şevk ile devam etti. İki ayak üzerinde duran zayıf insanın bir tutamağa ihtiyacı vardı. O da 'habl-i ilahi' idi 'sıbgatullah'tı, ahi, Allah`ın ipine sımsıkı sarıldı. Ü stad Necip Fazıl Kısakürek`in işaret ettiği gibi hamilik yolunun yolcuları 'Kim var?' denildiğinde sağına, soluna, öteye beriye bakmadan, 'Er meydanında yalnız kalır mıyım?'ın derdine düşmeden meydana atıldı ve 'Ben varım, biz varız.' dedi.
Netice itibarıyla hamilik yapılması gerekli olan bir vazifedir. Hamilik, Emr-i bi`l-maruf nehy-i ani`l münker`dir ve farz-ı kifâyedir. Birilerinin yapması gereken vazifedir. Yapılmazsa herkes mesul olur. Bu meyanda ümitvarız gönüller yeni yeni yeşeriyor.
Yazımızı, Ahi Evran`ın hikmetli sözleriyle nihayete erdirelim: 'Kuvvetli ve üstün durumda iken, affetmesini, hiddetli iken yumuşak davranmasını bil ve kendin muhtaçiken bile başkalarına verecek kadar cömert ol. Gelen gelsin saadetle, giden gitsin selâmetle; '
Bu yazıyı okuyan Boğaziçi Ü niversitesi hazırlık ve birinci sınıf öğrencilerine çağrımdır! Hazır mısınız?
Hazır mısınız? İnsan ve yönetim arasındaki ilişkileri yorumlamaya, ustalarından mesleklerini dinlemeye, mesleğe güçlü bir adım atmaya;
Hazır mısınız? Hamilik Okulu programına başvuru başladı. Geçolmadan sen gel! Daha fazlasını öğrenmek için www.byv.org.tr sayfamızı ziyaret et.
Beş yıldan bu yana yürütmekte olduğumuz ve Boğaziçi Ü niversitesi öğrencilerine maddi ve manevi katma değer sağlayan Hamilik Okulu çalışmamıza yönelik yaptıkları çok kıymetli katkılar ve gösterdikleri fedakârlıklar için Barbaros Ceylan Bey şahsında tüm Hamilik Okulu Vakfı camiasına teşekkürü bir borçbiliriz.
