Ülkemizin önde gelen koleksiyonerlerinden iş adamı Fahir Gök’ün, “Baston Kültürü, Fahir Gök Özel Koleksiyonu Sergisi” 3 Ekim Salı günü Beyoğlu’nda sanatseverlerin ilgisine arz edildi. Böylelikle farklı kültürlerin ortak simgesi, zarafetin, gücün ve asaletin nişanesi baston, İstanbul’da sanat ve estetiğin merkezlerinden Beyoğlu’nda meraklılarıyla buluştu.
Beyoğlu Kültür Yolu Festivali kapsamında düzenlenen kültür etkinliğinde Esmer Erdem’in derlemesiyle koleksiyoner Fahir Gök'ün yıllar içinde dünyanın muhtelif coğrafyalarından temin ederek, ustalara sipariş vererek oluşturduğu baston koleksiyonundan 300 özel parçanın yer aldığı sergi, sanat ve koleksiyon meraklılarının yoğun ilgisine mazhar oldu.
Fahir Gök, sergi açılışında yaptığı selâmlama konuşmasında “Beyoğlu’nda, İstiklal Caddesi'nde gezen eski İstanbul hanımefendileri ile beyefendilerinin ellerinde asaletle devam edegelen, zaman zaman mücevher gibi elmas taşlarla, zaman zaman kehribar taşa hayat veren ince, zarif, özel ustalık ve zanaat gerektiren kültür objesi baston”un hayatımızdaki yerine işaret etti.
Sözün bu yerinde, Beyoğlu’nda her biri diğerinden âlâ keyfiyeti haiz bastonlardan müteşekkil Fahir Gök Koleksiyonu’nu, kıymetli koleksiyonerimizin kelamıyla teşrih masasına yatıralım: "İbrahim Ethem Bey, koleksiyonumda Abanoz, Venge, Zeytin, Yılan ağacı, Pelesenk, Gül ağacı gibi ağaç örnekleri; Narçıl ve Kuka gibi Asya kökenli ürünler; Balina ve Deve kemiği gibi örnekler; Mamut, Mors, Fildişi ve Gümüş tesbihler; farklı tipte birçok Kehribar, Oltu taşı, Mercan, Kaplumbağa kabuğu gibi farklı malzemeler; Koç, Bufalo boynuzu örnekleri ve bunların yanında doğal yarı değerli taşlar; doğal olmayan malzemelerden mamul ve özellikle son yıllarda ülkemizde çok popüler olan bakalit ve reçine ürünler bulunuyor.”
Fahir Gök’ün tesbitleriyle baston ,günümüz itibariyle eski aksesuar özelliğinin dışında sağlık ve yaşlılıkta kullanılan bir objeye dönmüş durumda. “Maalesef, geçmişte kullanılan sanat dallarının birçoğu artık yok ve mevcut ürünler fabrikasyon. Bunun sebebi ise bu tür ürünlerin yapımının zor ve zaman alması yanında artık bu emeğin karşılık bulamaması da önemli bir etken” diyen koleksiyoner Fahir Gök, sanat eseri vasfını hâiz bastonu şu cümleleriyle tarif ve tavsif ediyor: “Sanat eseri diyebileceğimiz bastonun öncelikle usta yani zanaatkâr işi olması gerekir. Bunun dışında kullanılan ağaç cinsi, yapılan işlem, üzerinde yapılan kakma, kabartma, mine vs. gibi sanatsal işlemler, sap kısmının hangi malzemeden olduğu, hangi coğrafya ve kültüre ait olduğu ve o kültürün işaretlerini üzerinde taşıması gibi özellikler bastonun koleksiyon ürünü olmasındaki en önemli unsurlardır.”
Beyoğlu’ndaki sergide yaklaşık 300 adet baston bulunuyor. Bunların içinde gümüş ve gümüş işçiliğinin farklı uygulamaları, ağaç türevleri ve bunların üzerinde yapılan oyma, kakma uygulamaları, porselen, mine örnekleri, boynuz, diş gibi doğal malzemelerden üretilmiş estetik kıymeti yüksek bastonlar sanatseverlerin dikkatlerini çekiyor.
Fahir Gök koleksiyonunda hemen hemen bastona müteveccih tüm sanat nevilerinde ve ağaç türlerinde “eser”e rastlamak mümkün… Sergiyi gezenler, ağaç malzeme sadedinden ceviz, maun, meşe, abanoz, şimşir, dışbudak ve pelesenge tevâfuk ediyor.
Fahir Gök üstadın koleksiyonumdaki bastonların kâhir ekseriyeti yurtdışından… Bununla birlikte ülkemizin mâhir ustalarının ellerinden çıkan bastonlar da kelimenin tam anlamıyla göz kamaştırıyor. Bu cümleye Yaşar Davarcı, Hayati Ünsal, Münteka Çelebi, Yunus Emre ve Refa Gökbulak ustaları dâhil etmemiz vakıa mutabık olacaktır.
Ustalarımızın el tornası, eğe, özel üretim bıçaklar ve oyma takımlarıyla Anadolu, Selçuklu motiflerini işledikleri bastonlarda yılan, at, ördek, ejderha ve köpek figürlerine rastlamak mümkün.
Toplumumuzda “baston” dendiğinde evvelemirde sağlık ve yaşlılıkta kullanılan bir objenin akla geldiğini, toplumun çok önemli bir kısmının bastonun bir sanat eseri olabileceğini düşünmediğini dile getiren Fahir Gök’ün koleksiyonundaki bastonlar “destek” hizmeti verecek mahiyette olmalarının yanında aksesuar ve fonksiyonel mahiyette.
Bastonun gümüş veya altın sikke taşıma aracı olarak kullanılabileceğini pek çok kimse gibi bu satırların yazarı da düşünmemişti! Koleksiyonda, arz ettiğimiz “minimal kasa” hususiyetli saklama kabı, içinde şiş ve kama olanlarla birlikte parfüm şişesi, dürbün, tartı ve ölçü için kullanılabilen muhtelif fonksiyon icrasına elverişli baston örnekleri mevcut.
Hâsılı, ‘baston güzelleri Beyoğlu’nda! Ne kadar anlatsak/yazsak yerinde temâşa etmek gibi olmaz! Geleneksel Baston Kültürü, Fahir Gök Özel Koleksiyonu Sergisi, Beyoğlu Belediyesi İstiklal Sanat Galerisi Sergi Salonunda 13 Kasım 2023 Pazartesi gününe kadar sanat ve estetik sevdalılarını bekliyor olacak.
Yazımıza, değerli koleksiyonerimizin "Beyoğlu Kültür Yolu Festivali bünyesinde İstanbul'un önemli kültür ve sanat merkezlerinden birinde sanata, estetiğe, ustalığa, emeğe ve dahi geride kalan 40 yılınıza şâhitlik eden baston kültürü serginizin Beyoğlu'ndan İstanbul'a; bir adım öte Türkiye'ye ve dünyaya verdiği “Beyoğlu Kültür Yolu Festivali adı üzerinde var olan bir kültür birikiminin canlandırılması, unutulan veya unutulmaya yüz tutmuş kültürü oluşturan her türlü müzik, sanat ve kültürel değerin ortaya çıkarılması, yaşayan değerlerin ise gelecek nesillere taşınması.
İşte Festival süresince hayata geçirilecek tüm sanatsal aktivite ve organizasyon kültüre çok önemli bir katkı sağlayacak.
İstanbul gibi kadim bir şehir ve bu şehrin yıllarca sanata merkez olmuş Beyoğlu İstiklal Caddesi bu güzel organizasyonda önemli bir kilit taşı.
İşte bu güzel organizasyonda İstiklal Sanat Galerisinde düzenlenen” Baston Kültürü Koleksiyonu” ile unutulmuş hatta nerede ise bilinmeyen bir sanat dalı, bir kültür geniş kitlelere ulaşacak.
Maalesef bizim toplumumuzda baston denince akla ya yaşlılık, ya da sağlık sorunları gelir. Halbuki, 16 yüzyıldan 20. yüzyılın ortalarına kadar tüm dünyada kimi zaman bir aksesuar kimi zaman güç sembolü olan bir obje… Uzun yıllar içinde farklı kültür ve coğrafyalardan toplanmış 300’den fazla, birçoğu antika statüsünde olan baston ve asa ziyaretçilerle buluşacak ve altı hafta boyunca sergi ziyarete açık olacak.
Eminim ki, ziyaret etme imkânı bulan sanatseverler her bir bastonun hikâyesini dinledikçe muhtemelen Baston Dünyasının ve Kültürünün derinliklerinde kaybolacak.
Sergi boyunca Instagram sayfasında (Fahir Gök Baston Dünyası) duyuracağım günlerde ve saatlerde gruplar halinde her bir bastonun hikâyesini ziyaretçilerle paylaşacağım. Şimdiden tüm ziyaretçilere keyifli gezmeler temenni ediyorum” şeklindeki mesajla nihayet verelim.
İbrahim Ethem Gören/05.10.2023-Yazı No: 525
