Suriye, İsrail den sürekli olarak geri istediği Golan Tepeleri ni 1973 yılındaki Yom Kippur Savaşı nda ele geçirmeye çalışsa da bu girişimi başarılı olmadı. Bölge, 1974 te imzalanan ateşkesten bu yana hadise soğumaya bırakılmıştı.
Düğün değil bayram değil eniştem beni niye öptü. Nereden çıktı bu: 'ABD Başkanı Donald Trump ın işgal altındaki Suriye toprakları olan Golan Tepeleri ndeki İsrail egemenliğini tanımanın zamanı geldi' diyor.
Trupm deli değil, bence hedef saptırmak istiyor. Arap-İsrail meselesinin merkezinde bulunan işgal altındaki topraklar konusunda Arap Ü lkelerini kızdıracak kararlara bilerek imza atıyor.
Trump yönetimi, uluslararası uzlaşıya ters düşecek bir şekilde Aralık 2017 de Kudüs ü İsrail in başkenti olarak tanıdığını ilan etmiş ve daha sonra ABD Büyükelçiliği ni Tel Aviv den buraya taşıtmıştı. Trump ın bu hamlesi İsrail-Filistin meselesinde statükoyu sarsmış ve uluslararası tepkilere neden olmuştu.
Çünkü İsrail ilk kez uluslararası arenada bu kadar köşeye sıkıştı. BM İnsan Hakları Konseyi nde oluşturulan komisyon raporunda 'İsrail güvenlik güçleri birimlerinin, göstericilere verdikleri karşılıkta, doğrudan düşmanca bir eylemde bulunmayan ya da tehdit oluşturmayan sivilleri öldürüp yaraladıklarına inanmamızı sağlayan haklı gerekçeler bulduk. Bu ciddi insan hakları ihllaleri, savaş suçu ve insanlığa karşı suçkapsamına girebilir' dendi.
Filistinliler geçen yıl Mart ayı sonunda İsrail işgalini protesto etmek için İsrail sınırında 'Büyük Geri Dönüş Yürüyüşü' başlatmış, Filistin Sağlık Bakanlığı sadece o gün 15 göstericinin İsrail askerleri tarafından öldürüldüğünü açıklamıştı.
Komisyon, Mart tan yıl sonuna kadar geçen sürede 6 binden fazla silahsız protestocunun İsrail keskin nişancıları tarafından vurulduğunu belirtti.
35 i çocuk 189 Filistinli öldürüldü
Yaklaşık 10 aylık süre içinde öldürülen 189 Filistinli den 183 ünün 'atış mühimmatı' ile öldürüldüğü, bunlardan 35 inin çocuk olduğu belirtildi.
Ayrıca 3 sağlık görevlisi ve 2 gazetecinin de üzerlerinde mesleklerini gösteren işaretler bulunmasına rağmen vurularak öldürüldüğü açıklandı.
Araştırma komisyonunun raporunda aynı süre içinde 6 bin 106 Filistinli nin mermiyle yaralandığı, 3 bin 908 Filistinli nin de mermi parçaları, plastikle kaplanmış metal kurşun ve gözyaşartıcı gaz kapsülleriyle yaralandığı belirtildi.
Komisyon raporuna göre protestoların yaşandığı bir gün bir İsrailli asker protesto alanı dışında hayatını kaybetti.
Hukuki olarak bireysel savunma kapsamına girmiyorsa, doğrudan düşmanca bir eylemde bulunmayan bir sivili kasti olarak vurmak savaş suçu sayılıyor.
Komisyonun raporunda 'İsrail güvenlik güçleri birimlerinin, göstericilere verdikleri karşılıkta, doğrudan düşmanca bir eylemde bulunmayan ya da tehdit oluşturmayan sivilleri öldürüp yaraladıklarına inanmamızı sağlayan haklı gerekçeler bulduk. Bu ciddi insan hakları ihlalleri, savaş suçu ve insanlığa karşı suçkapsamına girebilir' dendi.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi nin 1967 tarihli 242 numaralı kararı uyarınca İsrail bu bölgede halen işgalci konumdayken, Trump tek taraflı bu ilhakı tanıyacağını söylüyor.
Resmi olarak Suriye nin bir parçası olan Golan Tepeleri, 1967 de İsrail ve Arap ülkelerini karşı karşıya getiren Altı Gün Savaşı nda işgal edilmiş ve 1981 yılında da Tel Aviv tarafından ilhak edilmişti.
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump ın, işgal altındaki Suriye toprağı Golan Tepeleri için 'İsrail egemenliğini tam olarak tanımanın zamanı geldi' demesinin üzerine Ortadoğu dan ve uluslararası arenadan tepkiler gelmeye devam ediyor.
Ortadoğu barışı ve İsrail in Arap komşularıyla ihtilafları konularında dönem dönem gündeme gelen Golan Tepeleri bir süredir unutulmuştu. Trump ın açıklaması üzerine bir kez daha dünya kamuoyunun dikkatinin çevrildiği bu bölgenin önemini ve kararın ne anlama gelebileceğini inceledik.
Golan Tepeleri neden tartışma konusu?
Suriye, İsrail den sürekli olarak geri istediği Golan Tepeleri ni 1973 yılındaki Yom Kippur Savaşı nda ele geçirmeye çalışsa da bu girişimi başarılı olmadı. Bölge, 1974 te imzalanan ateşkesten bu yana görece sakin.
2000 yılında ise İsrail ile Suriye, Golan Tepeleri nin Şam yönetimine geri verilmesi ve muhtemel bir barış anlaşması görüşmelerine girişmiş, ancak müzakereler başarısız olmuştu. O günden bu yana bölge ile ilgili herhangi bir yeni gelişme yaşanmadı.
İsrail, coğrafi koşulları nedeniyle Suriye ye karşı bir tampon bölge oluşturduğu Golan Tepeleri ni elinde tutmak istiyor. Tel Aviv yönetimi, bölgenin dağlık yapısının ve plato yükseltisinin kendi güvenliğini sağlamada stratejik olarak avantaj yaratmasından dolayı kontrolü bırakmak istemiyor.
İsrail ayrıca Suriye de devam eden içsavaşta Devlet Başkanı Beşar Esad a destek veren İran ın, sınırın diğer tarafında kendisine kalıcı bir pozisyon almasından ve saldırıya geçmesinden endişe ediyor. Ek olarak bölgenin su kaynakları ve tarım için elverişli toprakları her iki taraf için cazibe unsuru.
2014 yılında Suriyeli muhalifler sınırdaki Kuneytra vilayetinin kontrolünü ele geçirdi. Esad güçleri geri çekilirken, bölgedeki ateşkes koşullarını gözlemleyen BM ye bağlı barış güçleri de bazı mevzileri terk etmek zorunda kaldı.
2018 yılının yazına kadar muhaliflerin elinde kalan bölge ve Kuneytra nın yerle bir olmuş kent merkezi daha sonra Rusya nın da desteğiyle tekrar Esad güçlerinin eline geçti.
Esad güçleri bölgenin Suriye tarafındaki Kuneytra geçidini halen elinde tutuyor. 2014 te Suriyeli muhaliflerin eline geçen Kuneytra kenti ve civarı Suriye ordusunun eline geçtikten sonra Ekim 2018 de geçit tekrar açıldı. BM ye ait barış güçleri ise yıllar önce terk ettikleri bölgedeki mevzilerine geri dönmek için yenileme faaliyetlerine devam ediyor.
İsrail yönetimi, Kuneytra geçidinin Esad güçlerinin eline geçmesine karşı herhangi bir şekilde engel olma girişiminde bulunmazken, BM ateşkesinin ihlal edilmesinden ve İran ya da Hizbullah ın bölgeye asker konuşlandırmasına göz yummasından endişe ettiğinin işaretini vermişti.
İsrail ordusu silahtan arındırılmış bölgenin batısındaki Alfa Hattı gerisinde bulunuyor.
Birleşmiş Milletler bünyesindeki barış güçleri (UNDOF) ise, Golan Tepeleri ndeki çeşitli noktalardaki kamplara ve gözlem noktalarında bulunuyor. Bu güçlere, Birleşmiş Milletler Mütareke Gözlem Örgütü (UNTSO) tarafından görevlendirilmiş askeri gözlemciler destek veriyor.
İsrail ve Suriye orduları arasında askerden arındırılmış bölge olarak da anılan 400 kilometrekarelik bir 'ayırıcı bölge' bulunuyor. Suriye ile İsrail arasındaki mevcut ateşkes anlaşması uyarınca bu bölgeye iki ülkenin de askeri birliklerinin girmesi yasaklanmış durumda.
31 Mayıs 1974 tarihli Güçlerin Ayrılması Anlaşması uyarınca askerden arındırılmış bölgenin batısından Alfa Hattı geçiyor. Alfa Hattı nın gerisinde İsrail güçleri yer alıyor. Aynı anlaşmada askerden arındırılmış bölgenin doğusunda oluşturulan Bravo Hattı nın gerisinde ise Suriye güçleri bulunuyor.
Ayırıcı bölgenin sınırlarından her iki tarafın içlerine doğru uzanan 25 kilometrelik alana 'sınırlandırılmış bölge' deniyor ve buradaki asker sayısı ve silah çeşitlerinde kısıtlamalar bulunuyor.
Suriye ve İsrail arasında sadece tek geçiş noktası bulunuyor. Suriye de içsavaş başlayana kadar bu geçiş noktası büyük ölçüde sadece BM güçleri ile bölgede yaşayan Dürzi halk tarafından ve tarım ürünlerinin taşınması için kullanılıyordu.
Suriye deki içsavaşın başladığı 2011 den bu yana İsrail, başta Golan Tepeleri nin Suriye tarafında gözü olduğu biliniyor. Buna gerçekçe olarak da İran`dan gelecek muhtemel saldırı bahane ediliyor.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Başkan Donald Trump ın 'Tanrı tarafından İsrail i İran a karşı korumak için dünyaya gönderilmiş olabileceğini' söyledi.
Trump`ın ömrü buna yeter mi bilemem.
