Eğrikapı’da sur kalıntıları eşliğinde, yolun sonunu merak ederek ürküten bir ıssızlıkta ilerliyorum.
Tekfur Sarayı’na yaklaştıkça tedirginlik yerini güvene bırakıyor. Bizans imparatorlarının 12. Yüzyıldan itibaren kullandıkları imparatorluk sarayı Blahernai’nin bir parçası olarak uzun süre varlığını sürdürdü. Sarayın kim tarafından, ne zaman yapıldığı bilinmiyor. Yapı, 16. Yüzyılda Avrupalılar Konstantin Sarayı (Palatium Constantini) daha sonra Porfirogenetos Sarayı olarak adlandırılıyor. Türkler buraya “Tekir Sarayı” da derlerdi.
Tekfur Sarayı, hatırı sayılır kütlesiyle ayakta kalabilen İstanbul’daki tek Bizans sarayı parçasıdır. Muhtemel bir isyana karşı güvenli bir konumda olmasından, imparator tarafından kullanılan saraylar arasında yer aldı. İstanbul’a 57 sene süren Latin istilası sırasında Tekfur Sarayı ve çevresindeki imparatorluk yapılarının neredeyse tamamı yakılıp yıkıldı. Binaların çatı kaplamasındaki kurşunlar eritilip Venedikli tüccarlara satıldı.
Fetihten sonraki dönemlerde de saray çeşitli amaçlarla kullanıldı. Piri Reis’in çiziminde üstünde çatısıyla birlikte resmedilen Tekfur Sarayı, 17. yüzyılda tekrar harabeye döndü. Bazı kısımları fil ahırı ve hayvanat bahçesi olarak kullanıldı. Daha sonraları cam ve çini atölyesine dönüşen saray, ürettiği çinileriyle şöhret kazandı. Birçok cami inşaatında “Tekfur Sarayı çinileri” tercih edildi. Kendi adıyla marka değerine ulaşan bu çiniler, Sultan III. Ahmed Çeşmesi, Hekimoğlu Ali Paşa Camii gibi tarihî yapıları süsledi.
20. yüzyılın başlarında dört duvardan ibaret olan saray, 1955-1970 yılları arasında geçirdiği tamiratlarla ayakta kalmayı başardı. Bir dönem şişehane olarak da kullanılan yapı, kentte bulunan en önemli cam üretim merkezlerinden biri oldu. Şişhane Caddesi adını buradan alır, asıl adı “Şişehane” dir.
Tekfur Sarayı etkileyici bir yapı. Sur hatları arasında avluya bakan kuzey cephesinde, zemin kat, payeler arasında ikişerli gri granit sütunla desteklenen açıklıklarla avluya bağlanıyor. Yüzeyi geçme motifi ile süslenen sütunların üzerindeki impost başlıklardan bir parçası günümüze kadar ulaştı. Taşıyıcılığını kaybeden sütun ve başlıklar son restorasyonla yenilendi.
Tarihi mekânın içinde bir şey yapmamanın, akışta kalmanın huzurunu yaşıyorum. Kelimeleri, hayatı yeniden keşfediyorum. Tehlikeli tarihi basamaklar çıkıyor karşıma, pamuk ipliği ile bağlı olduğumuz hayata ne kadar gereksiz tutkun olduğumuzu gösteriyor. Dünya bu kadar kaotik değil belki de, ona bağlı olmak büyük tuzak.
Harabe kalıntıları arasında kayboluyorum. Bazen kendini kaybetmek yaşam dengemin bir parçası oluyor. Harabe değişime açılan bir kapı. Kaleye ulaşmak istersen hendeği yüzerek aşman gerekebilir. Basamakları ufaktan adımlarla çıkıyorum ve hedefe ulaşıyorum. Uçsuz bucaksız bir şehrin silüetinde düşüncelerimi süzüyorum. Değişime giden yolu kabullenince, sonsuz değişim dalgası, sonsuz hürriyetle bir şehir gibi saracak ve artık kendini durdurmak mümkün olmayacak. Değişime kapıları kapatınca yenilgiye razı geleceksin.
Zaman zaman, kaybolmalı ve sessizliğin fevkaladeliğini yaşamalı tarihin ortasında tek başına, geçmişle bugün arasında kurulan köprü geleceğe bakış açısı katan harabe lütuftur.
