Yazarımız İbrahim Ethem Gören, Amasya Şeyh Hamdullah Yazı Tarihi ve Hüsn-i Hat Müzesi`nin açılışına katılarak izlenimlerini kaleme aldı.
Amasya Belediyesi tarafından inşa edilen Şeyh Hamdullah Yazı Tarihi ve Hüsn-i Hat Müzesi 1 Eylül Cumartesi günü sanatkârların, sanatseverlerin, Amasyalıların ve il protokolünün geniş katılımıyla sanat camiamızın hizmetine girdi.
Müzenin açılışına Amasya protokolünden vali Dr. Osman Varol, AK Parti TBMM Grup Başkanı Prof. Dr. Naci Bostancı, Amasya Millet Vekili Mustafa Levent Karahocagil, Amasya Millet Vekili Hasan Çilez, Belediye Başkanı Cafer Özdemir, Belediye Başkan Yardımcısı Osman Akbaş, İl Müftüsü Abdülkadir Keşvelioğlu ve Garnizon Komutanı Tuğgeneral Nihat Ergün katıldı.
HATTAT UĞUR DERMAN: MÜ ZENİN BENZERİ YOK
Açılış programında bir konuşma yapan Hattat Uğur Derman, Amasya Şeyh Hamdullah Yazı Tarihi ve Hüsn-i Hat Sanatı Müzesi`nin dünyada ilk ve tek olarak Amasya`ya nasip olduğunu, İstanbul`da dahi böyle bir müzenin olmadığını belirterek Amasya Belediyesi nezdinde emeği geçen herkese teşekkür etti.
MÜ ZEDE ŞEYH HAMDULLAH`IN -TAKLİDEN YAZILAN- ESERLERİ SERGİLENİYOR
Dünyada bir hattat adına açılan ilk ve tek olma özelliğini haiz tematik müzede birbirinden âlâ eserler sergileniyor. Müzede Mısır, Sümer, Hitit yazılarından başlayıp İslam yazısı ile taçlanan yazı medeniyetinin insanlık tarihi içinde gelişim süreci en güzel örneklerle gözler önüne seriliyor.
Müzede ayrıca hat ile birlikte gelişen sanatlardan ebru, tezhip ve ciltçilik, yapım aşamalarıyla birlikte uygulamalı olarak tanıtılıyor.
Mekânda ayrıca Şeyh Hamdullah`ın yazmış olduğu Mushaf-ı Şeriflerden örnekler, günümüzde hat sanatına dair basılmış olan kitaplar, hat sanatı malzemeleri, ebru sanatı malzemeleri ve cilt sanatı malzemeleri de yer alıyor.
AMASYA MÜ NBİT BİR İKLİM;
Amasya mümbit bir iklim. Yüzlerce âlimin yetişmesine zemin teşkil eden kadim şehir sanatkârlarıyla da ünlü. En meşhurları şüphesiz Türk hat sanatının kurucu şahsiyetlerinden Yakut el-Mus`tasımî ve Şeyh Hamdullah.
Osmanlı Cihan Devleti`ni yöneten padişahların önemli bir bölümünün de şehzadelik yıllarını geçirdiği Amasya`nın mümbit coğrafyasında yetişen binlerce şahsiyet, edebiyattan sanata ve astronomiye kadar pek çok alanda öncü olarak isimlerini tarihe yazdırmayı başarmışlar.
Adına tematik bir müze kurulan Amasyalı Şeyh Hamdullah ise Osmanlı hat sanatı ekolünü tesis eden büyük bir üstad. II. Beyazid`in hokkasını tuttuğu Şeyh Hamdullah`ın hattı okçuluğuyla, okçuluğu hattıyla müsabaka halindeydi ve böylelikle kısa bir süre içinde Kıbletü`l-Küttâp (Kâtiplerin Kıblesi) ve Şeyhü`r-Râmiyân (Atıcıların Şeyhi) unvanlarıyla anılır olmuştur.
Şeyh Hamdullah`ın Hicri 911 tarihli menzil taşının üzerine 'Sâhibü l-menzil Hamdullah ibnü ş-şeyh reî sü l-hattâtî n şeyhü r-râmiyân' ibaresi yazılıdır.
MÜ ZE AÇILIŞINDA OKÇULAR MEYDANDAYDI
Bir zamanlar Amasya hattatlarıyla nâm salmış iken günümüzde sadece Hattat Mahmut Şahin`in öğrencisi Aytuğ Talha Yıldız Şehr-i Şirin`de kamış kaleminden zikir sesi alıyor. Yıldız aynı zamanda Şeyh Hamdullah`ın açtığı yolda ilerleyen bir kemankeş. Hattat-Kemankeş Aytuğ Talha Yıldız ve ekibi açılışta 'Ne hava ne keman ne kemankeş ancak/Erdirir tî ri menziline nida-i Ya Hakk' diyerek gösteri amaçlı ok atışları yaptı.
İSTANBUL HAT SANATININ BAŞKENTİ!
Malum olduğu üzere İstanbul hat sanatının başkenti. Bununla birlikte hattın büyük ummanındaki üstadlar hat sanatının müessislerinden Şeyh Hamdullah adına inşa edilen müzeye hem eser bağışlama hem de açılışa katılma yönünde pek istekli davranmadı. Şeyh Hamdullah Müzesi`ne hat bağışı için Kalem Güzeli portalında isimleri yazılı bulunan 163 hattata eser bağışlamaları için belediye başkanı imzalı mektuplar gönderildi. Bununla birlikte hattatlarımızın çok az bir kısmı müsbet dönüş yapma imkânına sahip oldu.
MÜ ZEDEKİ ESERLER ANADOLU HATTATLARININ GÖZ NURLARINI HAVİ
Müzede sergilenen 200`e yakın levhanın büyük bölümü Mahmut Şahin Hoca`nın talebelerinin eserlerinden oluşuyor. Hattat Şahin`in İstanbul, Bursa, Kocaeli, Kütahya ve Eskişehir`deki talebeleri Şeyh Hamdullah`a vefâ gösterdiler. Böylelikle Amasya`ya nasip olan yazılara ketebe koyan hattatların kâhir ekseriyeti Mahmut Şahin Hoca`nın hizmetlerinde bulunduğu Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Konservatuarı`nın, Bursa Bab-ı Nun Geleneksel Sanatlar ve Kültür Derneği`nin, Eskişehir Vel Kalem Geleneksel Sanatlar ve Kültür Derneği`nin ve dahi Kütahya Vav Geleneksel Sanatlar ve Kültür Derneği`nin mensupları; Tabii ki bunlar gönüllü hizmetler. Bu kadarla kifâyet edelim!
HASAN ÇELEBİ HOCA ŞEYH HAMDULLAH`A VEFÂ GÖSTERDİ
Hamid AytaçMerhum`un güzide talebesi, Reis`ül-Hattatin Hasan Çelebi de Şeyh Hamdullah`a vefâ göstererek müzeye eser hediye etti. Hasan Hoca`nın izinden giderek yazı bağışlayan hat sanatkârlarının isimlerini de tek tek belirtmekte fayda mülahaza ediyorum: Abdullah Aydemir, Ahmet Demir, Ahmet Ercan, Ahmet Hüsrev Koyuncu, Ahmet Türk, Ali Özden, Ali Rıza Erbil, Arif Yücel, Ayşe Solak, Ayten Tiryaki, Aytuğ Talha Yıldız, Betül Utku, Beytinaz Kükrek, Cavit Yumuşak, Cumali Gündoğdu, Demir Ali Kurtulmuş, Deniz Kadıoğlu, Emre Özdemir, Erhan Bektaş, Esma Sorgun, Eyyüp Can Sarı, Fatma Yazıcı, Feride Ateştepe Altun, Gülay Keskin, Gülşen Bilbey, Hasan Hüseyin Ertunç, Hasan Yiğe, Hatice Bütün, Hatice Kaveloğlu, Hidayet Şen, Hüseyin Seyhan Fidan, İlhan Gök, İlyas Oral, İnci Şar, İslam Kaya, İsmail Öztürk, Kadriye Özkul, Kuddusi Doğan, Kübra Saral, Mahmut Ferhat Yılmaz, Mahmut Şahin, Mehmet Akif Vural, Mehmet Akif Dergüre, Mehmet Bayram, Mehmet Can Dernekli, Mehmet Hakan Özsaraç, Merve Kızılkaya, Mevhide Demir, Mustafa Erdoğan, Mustafa Ertuğrul, Nazan Bayraktar Türkmen, Nesibe Şule Eryılmaz, Nesrin Uzar, Niyazi Ü nal, Nurcan Öztürk, Nurşen Karahasanoğlu, Ömer Özgül, Ömer Ü nlüer, Pardis Farniya, Ramazan Taştan, Recep Minga, Reyyan Kurt, Sabriye Selçuk, Saliha Dağlıkaya, Selma Kırkıncıoğlu Akcan, Selman Kirit, Semra Güler, Sümeyye Anıl, Serap Hoşgör, Serap Tepedelen, Sevim Şirikçi, Şeyma Akyüz İslamoğlu, Şinası Süleymanoğlu, Taliha Sonsaat, Talip Mert, Tenzile Boyalı Akman, Tuba Yıldırıl Çelik, Zafer Günal. Zeynep Ebru Ersoy, Zeynep Kuşan, Şefika Ü lker.
EBRUCULAR MÜ ZE İÇİN TEKNE AÇTI
Şeyh Hamdullah Müzesi için kaleme alınan hatların etrafında günümüz ebrucularının birbirinden âlâ keyfiyeti haiz ebruları yer alıyor. Klasik ebru sanatımızın hâmisi Alparslan Babaoğlu Ü stad ile birlikte burada tek tek isimlerini belirteceğim ebrucular da Şeyh Hamdulllah`a vefâ gösterip teknelerinden en güzel ebruları çıkarmanın gayreti içerisinde bulundular: Abdullah Furat, Adem Tekin, Betül Koyuncu, Büşra Sayı, Cahide Abanoz, Elif Eylem, Fatma Altunbaş, Fikriye Şensoy Apaydın, Gülcan Yıldız, Havva Altunbaş, Hüseyin Sert, Melek Atlığ, Meral Oruç, Merve Koç, Murat Ü lker, Mutlu Çatalkaya, Nesrin Tokgöz, Neval Ölmez, Tülay Toğal, Tülin Suakar ve Yasemin Coşkun.
MÜ ZEHHİBELER DE ŞEYH`İ UNUTMADI
Şeyh Hamdullah`ın taklid edildiği hatların bir kısmı da klasik tezhiple süslendi. Bu bağlamda müzehhibeler Elif Aksu, Elif Birkan, Fatma Karaman, Fatma Tekin Yenipınar, Leyla Özdemir, Meliha Kantarcı, Rümeysa Aslan, Yasemin Eryiğit, Yasemin Güneysu, Yasemin Erenoğlu ve Özlem Ertuğrul, Şeyh Hamdullah Müzesi için göznurlarını döktüler.
SAİR KATKIDA BULUNANLAR;
Minyatür sanatkârları Elif Cebir ve Deniz Sarıbay Erenoğlu ile cilt ustası Yasin Çakmak da eserlerini Amasya`ya gönderen sanatkârlar arasında yer aldı. Uğur Derman Hoca kitaplarını Çiğdem Uyanık Yusuf (as) kıssasını ve Nilgiye Aydın da orijinal Osmanlı dönemi yazma cüzleri bağışladı.
Bunların dışında Amasya İl Özel İdaresi`nin, Amasya Ticaret ve Sanayi Odası`nın, Aslan Demir`in, Berna Malatyalı`nın, Doç. Dr. Nicabi Gülgen`nin, Dr. Öğretim Ü yesi Metin Hakverdioğlu`nun, Halil Doğaner`in, İbrahim Ethem Gören`in, Medet Karayazı`nın, Meltem Başkol`un, Mustafa Çevik`in, Orhan Parlağı`nın, Prof. Dr. Ahmet Hakkı Turabi`in, Şifa Toptaş`ın, Tuğrul Balaban`ın, Yasemin Koçaker`in, Yüksel Yücel`in, Yusuf Acar`ın ve Zeynel Cesur`un da Şeyh Hamdullah Müzesi`ne muhtelif hizmetleri sebkat etti.
ŞİMDİ OLDUN EY AMASYA`M HATTIN İLE SUBH KÂ M
Mahmut Şahin`in ketebe koyduğu tarih kıt`asına da değinmek vakıa mutabık olacaktır. Hattat Şahin, eskilerini usul olmadan vusul olmaz` fehvasınca meşk ediyor. Müzenin tarih kıtasını yazacağı dönemde de hat sanatının meşhurlarından Hattat Hocazade`yi örnek alarak sülüs istife Ketebehu Mahmud bin Hafız Mehmed Bahri imzasını koymuş.
Tarih kitabesini ise Amasya Ü niversitesi`nden Dr. Öğretim Ü yesi Metin Hakverdioğlu düşürmüş. Mahmut Şahin Hoca`nın celi sülüs kalemiyle yazmaya muvaffak kılındığı tarih kitabesini Amasyalı sanatkârlar Berna Malatyalı, Yasemin Koçaker ve Meltem Başkol, çininin müşfik yüzüne aktarmış.
Müjdeler kim yapdı bir makbû l binâ hatt aşkına
ldı parlak bir münevver yıldız ol dem bunda tâm
Müjdeler kim şimdi Hamdullâh rû hı oldı şâd
Bak ne hoş bir melce` kıldı eylemişken ber-merâm
Müjdeler kim istedin son kez Amasya şâd ola
İşte aldın şimdi hattın zirvesinden biñ duâm
Hazret-i Osmân kitâbından bu hicrî ebcedin
Şimdi oldun ey Amasyam hattın ile subh kâm (1439/۱٤۳٩)
Bir cim eksik koymayız sen yaz Metî n târî hini
Oldı Cafer Özdemirle hatt müzemiz bak tamâm (2018/۲۰۱٨)
MÜ SBET ELEŞTİRİ, ESERİ DE, EŞHASI DA, SANATKÂ RI DA DAHA İYİ YERLERE TAŞIR
Müsbet eleştiriler eseri de, eşhası da, sanatçıyı da daha iyi yerlere, ileriye taşır. Bu bağlamda Şeyh Hamdullah Müzesi`ne yönelik eleştiriler de söz konusu. Eleştiriler daha çok Şeyh Hamdullah için oluşturulan yaşam alanı üzerinde yoğunlaşıyor. Müzedeki Şeyh Hamdullah tasviri Hattat Ressam Turan Sevgili`nin resmettiği muhayyel Şeyh Hamdullah portresinden yola çıkılarak hazırlanmış. Şeyh`in yanı başına otantik bir sehba, önüne semaver ve içi dolu ince belli bir çay bardağı bırakılmış. Camekânın içindeki duvara asılan yay, sadak ve oklar ise ziyaretçileri Okçular Tekkesi`nin tam orta yerine götürüyor!
AMASYA BELEDİYE BAŞKAN YARDIMCISI OSMAN AKBAŞ: MÜ ZEMİZE ÇOK GÜ ZEL GERİ DÖNÜ ŞLER VAR
Şeyh Hamdullah zamanında çay olmadığına dair yoğun eleştiriler var. Bu hususta Müze`nin banii Amasya Belediye Başkan Yardımcısı Osman Akbaş`a kulak veriyoruz: 'İbrahim Ethem Bey, müze açıldı. Çok güzel geri dönüşler ve bazı eleştiriler var. Eleştirileri takip etmeye çalışıyorum. Bunlar, lokal konularda, resimlerden görerek yapılan eleştiriler.
AKBAŞ: TEBESSÜ M ETMEYİ UNUTMUŞUZ
Hattatın yaşam alanı için eleştiriler var mesela! Yine, mesela Şeyh`in tasvirine yönelik eleştiriler var. Şeyh tasvirini Turan Sevgili Hoca`nın yaptığı portreden aldık. Çay ile ilgili eleştiriler var. Şeyh`in önünde çay duruyor. Efendim o dönemde çay var mıydı? Yoktu tabii ki. Bunu biz de herkes gibi biliyoruz. Efendim bizler tebessüm etmeyi unutmuşuz. Burası Amasya, Amasyalı semaverde çayı olmadan duramaz. Burada Amasya kültürüne vurgu var aslında.
Bittabi o dönemde II. Beyazıt Külliyesi de henüz yok. Eleştirileri atlamıyorum. Hepsini önemsiyorum. Kayda değer olanlar değerlendirilecek. Ama şunu gördüm, Amasya`ya davet ettiğim misafirlerin ortak kanaati yüksek bir memnuniyet şeklinde.
Geride kalan 9 yıllık hizmet dönemimizde Amasya`ya iki tematik müze kazandırmıştık. Şeyh Hamdullah Müzesi üçüncüsü oldu hamdolsun. Her üçmüzenin tesisine de destek verdim. Bununla birlikte öncekilerde bu kadar heyecan hissetmemiştim.
Alakası olmayan insanlar dahi arayıp, müzeyi ziyaret edeceklerini bildirdi. Yüz civarında sanatkâr şehrimize geldi, açılışa katıldı. Mezkû r sanatkârların büyük bölümü müzemize en az bir eser hediye etti. Kendilerine bu vesileyle Dünya Bülteni aracılığıyla bir kez daha teşekkür ediyorum.
Müzenin açılışında pek çok sanatkârla görüşme imkânım oldu. Çini sanatının duayen isimlerinden Ayşe Özkan müze konseptini çok beğendiğini, Mahmut Şahin`in yorucu çalışmalarının karşılık bulduğunu ifade etti.
HATTAT MAHMUT ŞAHİN: ŞİARIMIZ FÎ SEBİLİLLAH`TIR
Hattat Mahmut Şahin hocamız da 'Bilindiği üzere malın zekâtı kırkta bir ilmin zekâtı ise yüzde yüzdür. Bizler bu şuurla hareket edip eser üretiyoruz. Bizim şiarımız fî sebilillah`tır. Şeyh Hamdullah fisebilillah hizmet ediyordu. Bizler de üstadımızın yolundan hüvesi hüvesine milimi milimine gitmeye azami gayret ediyoruz. Tüm talebelerime, arkadaşlarımı, büyüklerime yaptıkları fedakârlıklardan dolayı hususen teşekkür ediyorum. Türkiye`nin yahut İslâm coğrafyasının her neresinde bir müze, cami, mescit, Kur`an-ı Kerim kursu inşa edilecekse yazılarını fisebilillah yazmaya hazırız.'
ASLAN DEMİR: ŞEYH HAMDULLAH MÜ ZESİYLE AMASYA`NIN ESKİMEZ ZAMANLARINA ATIF YAPILDI
Amasya eşrafından Aslan Demir de Ziyaret köyünde semaver çayı eşliğinde yaptığımız sohbette belediyenin Şeyh Hamdullah Müzesi`yle kadim Amasya`nın eskimez zamanlarına daha güçlü bir atıf yaptığını vurguladı.
İSLÂ M MEDENİYETİNİ İLİM, FİKİR VE SANAT İNŞA EDER.`
Alparslan Babaoğlu Ü stad`ın ebru talebesi Büşra Sayi`nın müzeye ilişkin kanaatleriyle yazımıza nihayet verelim: 'Hikmet ehli Prof. Dr. Mustafa Kara hocamız bir medeniyeti inşa eden üçlü sacayağından bahseder. Bunlar: İlim, fikir ve sanattır. İslam Medeniyeti mizde sanatlarımızın kalbi olan Hüsn-i Hat sanatımızın en büyük mihenk taşlarından birisi de hiçşüphesiz Şeyh Hamdullah tır. Asırlar geçmesine rağmen yankısı gönüllerimizi coşturan böylesine kıymetli bir üstadımız adına Yazı Tarihi ve Hüsn-i Hat Müzesi tesis edilmesi ise bu medeniyetin torunları olarak bizler için bir gurur vesilesidir. Öncü olan büyüklerimize, kurulmasında her bir taşı taşıyan sanatçılarımıza ve her türlü maddi manevi desteği sağlayan Amasya Belediyesi ne şükranlarımızı borçbiliriz. Emeği geçen herkesten Allah razı olsun.'
