Keşfedilmesinin ardından Pompei şehrinde çok sayıda kazılar yapılır ve o dönem araştırmacılar dehşete düşer! Yapılan kazılarda şehrin yaşadığı korkunç felaket ortaya çıkarılır. Buna göre asırlarca sır gibi saklı duran antik Pompei şehrinde taşa dönüşmüş insan kalıntıları bulunur.
Sadece insanlar değildir taşa dönüşen, birçok hayvanda bulunur taşa dönüşmüş halde. O halde soru şu: Antik Roma şehri Pompei'de yaşanan büyük felaket nasıl meydana gelmişti?
Meşhur Vezüv Yanardağı, Pompei şehrinin yakınlarındaydı ve M.S 79 tarihinde volkanik hareketlilik gösterir. Yanardağ harekete geçince dev volkanlar oluşurken, çeşitli patlamalar sonrasında lavlar Pompei üzerine doğru hareket eder. Yaşanan korkunç felaket Pompei şehrini yok ederken, insanlar ve diğer canlılar kaçamadan helak olur.
Fakat Pompei sakinlerinin yanardağ patlaması sonucunda nasıl taş olduklarına anlam verilememiştir. Şimdi şehre dair asıl ilginç hikâye burada başlıyor.
REFAH DOLU ŞEHİRDİ
Worldhistory’nin konuyla ilgili yazısına göre, antik şehir Pompei, Napoli Körfezi'ndeki en önemli limanlardan biriydi ve Nola, Nuceria ve Aceria gibi çevredeki yerleşim yerleri ürünlerini İmparatorluk genelinde taşınmak üzere Pompeii'ye gönderiyordu. Zeytin, zeytinyağı, şarap, yün, balık sosu (garum), tuz, ceviz, incir, badem, kiraz, kayısı, soğan, lahana ve buğday gibi ürünler ihraç edilirken, egzotik meyveler, baharatlar, dev deniz tarakları, ipek, sandal ağacı, vahşi hayvanlar ve gelişen tarım endüstrisi işçileri için köleler de ithal ediliyordu. Gıda konusunda, yukarıda bahsedilen gıda ürünlerinin yanı sıra Pompeililerin beslenmesinde sığır, domuz, kuş, balık, istiridye, kabuklular, salyangoz, limon, incir, marul, enginar, fasulye ve bezelyenin de yer aldığını biliyoruz. Yine de, balla kavrulmuş fare ve kefal ciğeri gibi bu ve diğer lezzetlerden bazılarına ancak zengin kesim ulaşabilirdi.
Şehrin kendisi, Roma geleneğine göre, yaya ve araç trafiğini birbirinden ayırmak amacıyla çoğunlukla iki ya da üç kemerli girişi olan çok sayıda kapısı bulunan bir duvarla çevrilmişti. Surların içinde, büyük ölçüde düzgün bir yerleşim planına sahip geniş taş döşeli sokaklar vardı (oldukça gelişigüzel güneybatı köşesi hariç) ancak sokak isimleri ya da numaraları bulunmamaktaydı. Bazı sokaklarda trafiğin tek yönle sınırlı kaldığına dair kanıtlar da mevcuttu. Şehir dükkanlar, büyük villalar, gösterişsiz konutlar, tapınaklar, tavernalar (cauponae), bir çanak çömlek imalathanesi, bir egzersiz salonu, hamamlar, bir arena, umumi tuvaletler, bir pazar yeri (macellum), okullar, su kuleleri, bir çiçek yetiştirme yeri, fulleries (bilhassa Roma döneminde giysilerin temizlendiği atölyeler), bir bazilika, genelevler ve tiyatro mekanları gibi birkaç bin binadan oluşan büyüleyici bir karma bir yapı sunmaktaydı. Tüm bunların arasında her türden tanrı ve ataya adanmış yüzlerce sayıda küçük tapınak ve 40 civarında halka açık çeşme bulunuyordu. Özetlemek gerekirse Pompeii, gelişen ve refah seviyesi yüksek bir toplumda bulunması beklenen tüm olanaklara sahipti.
Pompei'nin dört bir yanı genelevlerle çevriliydi. Ayrıca eşcinsellik çok normal karşılanıyordu. Halk bu sayede çok zenginleşmişti. Pompei bir ticaret şehriydi. Nüfusun %60'ı Asil, %40'ı Kölelerden oluşuyordu. Asiller müthiş zenginlik içindeydi. Rivayete göre önce yemek yer daha sonra yediklerini kaz tüyleri kullanarak kusarlardı. Nedeni ise daha fazla yemek yiyebilmek, yemek zevkinden daha fazla faydalanmaktı.
Antik Roma Pompei şehri iyi görünen yanının dışında karanlık bir tarafa da sahipti. Çünkü bu şehirde kumar ve fuhuş yaygın olarak yapılıyordu. Bütün bunlara beraber Pompei’de eş cinsel ve ensest ilişki normal olarak kabul görüyordu. Ayrıca, şehirdeki kölelere zulüm ediliyor ve öldürüyorlardı. Vaziyet böyle olunca şehrin sonu çok yakında gelecektir.
İmparator Caligula, kız kardeşine aşık olarak büyük bir günah işlemeye başlamıştır. Pompei halkıda bu durumu gayet normal karşılamıştır. Şehirde fuhuş yapılan yerlerin sayısı da giderek artmıştır. Hatta denizciler, tüccarlar ve daha birçok insan fuhuş için bu şehre geliyorlardı. Şehirdeki zenginlerin ahlaksız ve vurdumduymaz bir hayatları olduğu rivayet edilmektedir.
Yaygın inanışa ve birçok insan tarafından kabul gören hikayeye göre, Pompei’de yaşanan fuhuş, cinayet, çarpık ilişkiler ve diğer ahlaksız durumların sonucunda şehre bir ceza verildiği düşünülmektedir. Söz konusu hikâyeye göre, Allah tarafından buraya bir felaket gönderilmiş ve ardından şehirdeki her canlı taşa dönüşmüştür.
