İşletme yönetiminde plansız iş yapmak araçkullanmaya ve trafik kurallarına bilmeden yolla çıkmaya benzer. Bir miktar yol alırsınız fakat eninde sonunda kaza yaparsınız. Acemi işletmeciler plan yapmayı gereksiz görürler, belki ilk başta her şey istedikleri gibi gider fakat belli bir zaman sonra büyüme ve yönetim hataları ile karşı karşıya kalırlar. İş planında olması gereken kriterler her zaman tamamını uygulamak için yapılan işe göre değişir. En küçük işletme dahi planın dört kriterini uygular. Yeni iş kurmak, kendi işini yapmak ya da şu anda işletmesi olanlar için bu plan önemlidir.

Her insan, ister meslek edinsin isterse iş kursun 4 aşamadan geçer.

1. Bilgisiz ve etkisiz dönemi Bu dönemde insanın işle ilgili ne ilgisi var ama bilgisi yok. Dolayısıyla etkin ve etkili olamaz. Kendine güven sorunu yaşar. İşletme ve işle ilgili bilgisi yoktur. Piyasa da bunlara 'acemi ' derler.

2. Bilgili ama etkisiz dönem İşin nasıl yapıldığı konusunda bilgisi vardır ama kendine güven ile güvensizlik arasında olduğu için bilgili olduğunu ortaya koymak için çok konuşur. Bunları daha önce yapanların yaptığı şekilde yapar fakat birinin kontrolüne ve talimatlarına ihtiyaçduyar. Bu dönemde bir akıl hocasını ihtiyaçvardır. Kendisine öğretilenlerle öğretilen kadar başarı sağlar bunlara ' kalfa', derler.

3. Bilgili ve etkili dönem İş ve işletme, işin yapılması ile ilgili bilgisi vardır, kendini göre yöntemler geliştirilmiştir. Güveni vardır ve karar alarak harekete geçer. Daha çok esnaf, tüccar mantığı ile kendi işini yapar, kendi kararlarını alır. Ekip kurarak işin nasıl yapılacağını kendisi kontrol eder, bunlara 'usta' derler.

4. Bilinçsiz ama etkili dönem İş bilgisi konusunda deneyim ve bilgi konusunda artık kendini aşmıştır. Neyi, nasıl yaptığını anlatamaz, bilinçdışı ile bilgisizce ama etkin sonuçlar alarak hareket ederler ve etkin ve doğru iş yaparlar. Bunlara işin 'uzman' derler. Yeniliklere açık işi ve işletmeyi geliştirmeyi sever, iş yapmak yerini daha çok işi yaptırarak kendisi işin üzerinde çalışır, ekip kurarak onlara yetki ile sorumluluk verir. İşin sürecinden çok sonucu ile ilgilenir.

Gelelim bir iş planında olması gereken maddelere:

1. İş size uygun mu? Kafaya göre şapka seçilir, şapkaya göre kafa seçmek mümkün değil. Bir alanda başarı olmak için iş size, sizde işe uygun olmanız lazım. Şöyle düşünün, siz çok bilgili donanımlısınız ancak yaptığınız iş, bulunduğunuz ortam size uygun değil, sektör ve iş çok iyi ama size göre uygun değilse bu durumda başarı gelir mi? Başarının ilk şartı size uygun, bilginiz ve kabiliyetiniz doğrusunda sektör seçmek.

2. Piyasa analizi ve kendini konumlandırma Giriş yapılacak alana göre sektör seçiminden sonra işle ilgili rakip analizi, ürün analiz ve fiyatlama rakiplerin sayfa, web site ve sosyal medya hesapları, verdiği vergi oranı, gibi alanları inceleyin. Google, Türkiye İstatistik Kurumu ve sektör temsilci siteleri, vergi kayıtları size bu konuda yardımcı olur. Bu verilerle hedef kitlenizdeki müşterilerin beklentileri, sorunlarını çözmek için yapılacak olanlar ya da değer katacak fikirlerle hangi alanda iş yaparak para kazanacağınızı belirleyin. Tabi ki küçük şehirlerde bu verileri bulmak çok zor olur. Olmasa da olur fakat olursa daha iyi olur. Piyasayı okumak lazım.

3. İş modelini belirlemek İşletme nasıl para kazanacak, müşteriye ne gibi ödeme seçenekleri sunulacak, üretim veya satın alma nereden nasıl yapılacak, kime satılacak, yapılacak iş al- sat mı? Topla ya da toplatıp sat mı, üretim yap, sat mi, bayilik almak mı vermek mi, aracılık yapmak mı, hizmet satmak mı, yap işlet devir et mi, yoksa yap- sat mi, önce sat sonra al mantığı ile mi ilerleyecek? Ödeme planları ve tahsilat yöntemi ne olacak vade, takas, açık hesap, kredi kartı, alım miktarı ve ödemeye göre fiyatlandırma ile ödeme siparişlerde belli oran kalanı teslimat ödemesi olacak şekilde pek çok yöntemlerden birileri tercih edilir.

Sermeyesi olmadan iş kurmak isteyenler için önce sat sonra yap iş modeli ile siparişlerde en az maliyet +%10 tahsil etmelerini tavsiye ederim. 3 bin 500 TL ye de yapılacak işler vardır.

4. Ü rün ve hizmet fiyatlandırma Fiyatlandırma bir işletmenin karlılığını etkileyen en önemli unsurdur. En ucuza satan değil en ucuza mal eden kazanır. Genelde piyasa fiyatı vardır fakat sizler bu fiyattan en az alırken % 5 daha ucuza satarken % 5 daha fazla fiyatta satış yapın. % 5 daha fazla fiyat belki % 5 müşteri kaçırır fakat kar oranını % 20 oranında artırır. En çok ürün satan mı, yoksa en fazla kazançelde eden mı olmak istiyorsunuz karar verin.

5. Marka olmak Marka olmak kişisel ve kurumsal olarak yaptığınız işe göre farklılık gösterir. Eğer bir alanda en az altı yıl aynı işi yaparsanız zaten marka olmuşsunuz demektir. En iyi marka olmak insanların seni tavsiye edecek kadar güven vermeniz ve verdiğiniz işte, kalite de tutarlı olmanız ve süreklilik göstermenizdir. Kurumsal kimlik ve web sitesi ile bunu destekleyerek akılda kalıcı olun.

6. Ekip kurmak Geçinmek için esnaf olmaya ya da bağımsız kendi işini yapmaya devam ediyorsanız ekip kurmayın. Çok büyük işler yapacaksınız o zaman ekip kurun. İşletmecilik de başarı sırrı tek başına karar al ekiple harekete geç!. Profesyonel insanlar demode olmuş, yeni insanlar da deneyimsiz fakat hevesli ve öğrenmeye yatkın olurlar. Yine de işini bilen uzman yani profesyonel insanlarla çalışmak daha doğru olur hele ki bunlar bir de hevesli gelişmeye açıksa süper olur.

7. Bölge çalışması yapmak İş yapmak istediğiniz bölgede sizinle aynı işi yapanların nasıl iş yaptıklarını, piyasayı ve alıcı ile satıcıları nasıl belirlediklerini veya hangi firmaya hangi hizmetleri sunduklarını, gerektiğinde o bölge de ürün ve hizmet testleri yapılarak anlaşılır. Örnek olarak 100 TL`ye verdiğimiz bir hizmet için 30 km ilerden aramaları sizin için maliyetleri artıracaktır. Bu hem yakıt hem de zaman olaraktan karşımıza çıkar, onun yerine size yakın bölgede iş yapmak iki kat daha mantıklı olacaktır. O yüzden kendinize bölge belirlemek ve satılacak ürünleri test etmek gerekir. Bunun ne kolay yolu sosyal medya hesaplarda ürün ve hizmetleri paylaşım yaparak tepkileri ölçmek ya da piyasada ürünlere yönelik yayınlara bakmaktır.

8. Hedef kitle belirlemek Bazen çok iyi iş yapan birinin bir anda iflas ettiğini gördünüz mü? Çok hem de. İşte burada gizli bir tuzak var. Çok iyi iş, yüksek maliyet getirir. Siz mükemmel işe piyasa ortalamasına göre fiyat alırsanız, zarar etmemek mümkün değil. Yaptığınız iş, iş yaptığınız bölgeye göre yüksek kalite, yüksek fiyata yüksek gelir düzeyine uygun olmalı ya da orta kalite, orta fiyatla orta kesime hitap etmelidir. Orta gelirliye yüksek fiyata iş yapamazsın, yüksek gelirliye orta fiyata iş yaparsan sen ayakta kalamazsın. Her zaman doğru ürün, fiyat ve hedef kitle ile uyumlu olmalı.

9. Müşteri bulma Müşteri bulmadan satış yapmak mümkün değil, satış yapmadan da para kazanmak mümkün değil. Para yoksa işletmenin veya işin geleceği de yok. İnsan kazançsağlamadığı işi sevmez, eğer kazandığı halde işini sevmiyorsa o zaman o kişinin psikolojik sorunu vardır. Onun için kazançdeğil çalıştığı iş daha önemlidir. Müşteri bulmanın en kolay, ucuz ve etkin yolu memnun edilmiş bir müşteridir.

İlk işe başlayanlar için müşteri bulma yolları çevreye duyurmak amacıyla bölgedeki firmaların, müşteri listesini yapmak, onlara iletişime geçmek, rehberdeki kayıtlı kişilere mesaj göndermek, sektör temsilcileri ile iş birliği yapmak, eğitim, seminer vermek, online reklam yapmak ve sosyal medya etkin kullanmak, en önemlisi de kartvizit yaptırmak ve satıcılarla temas kurmak.

10. Satış ve pazarlama taktiği yapmak Satış yapmak deyince akla hemen sosyal medyadan satış ve e-ticaret mi aklınıza geliyor. Ü zgünüm ama millet olarak bir şeylerin suyunu çıkarmakta elimize kimse su dökemez. Bazı uyanık girişimciler de bunu fırsata çevirmek için köpürtüyor.

E ticaret, sosyal medya, web sitesinden pazarlama çalışmaları ve satış yapmak, online satış yöntemi olarak satışın bir bölümüdür. Ama bizim insanımız bütün müşteriyi sosyal medyadan bekleme alışkanlığına düştü. Bir söz vardır: '40 gün taban eti yiyen bir gün av eti yer.' Para her ne kadar online ticarette doğru kaysa da bu her yerde her işte geçerli değildir. Para kazanmak satış yapmakla mümkündür.

Satış yapmak için eğer ilk defa yeni bir ürün ve hizmet satışı yapılacaksa, o zaman pazarlama yapın. Şu anda piyasada var olan ürünü, hizmeti satış yapmak istiyorsanız zaten insanlar biliyordur. O zaman pazarlama ile uğraşan olmak yerine satış yaparak kazanan olun. Önce stratejik üretin sonra satış taktiği ile pazarda satışa yönelik operasyonlar yapın.

12. Devlet desteği, hibe ve teşvikler Bu konuda devlet hemen hemen her üreticiye, üretimi teşvik etmek için teşvik verirken, işletme kurmak isteyenlere kalkınma ajansları, KOSGEB, TKDK, başta olmak üzere Tarım ve Orman Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Avrupa Birliği, TÜ BİTAK, özel yatırım fonları ve yatırımcı melekleri ile Ticaret Bakanlığı hibe, teşvik, muhafiyet, faizsiz kredi seçenekleri gibi imkanlarla kayıtlı firmaları destekler, krediler verir.

13. Kanun ve vergi ile mevzuatlar Para kazanmak istediğiniz alanda, miktara göre vergi muhafiyeti alma imkanınız var. Geliri belli seviyenin altında olan sanat erbabı, gezici olarak iş yapanlar vergiden muaf oluyor. Vergi dairesine başvuru yapmaları yeterli olur. Yapmak istenen işe karar verdikten sonra vergi dairesine sormak ya da web sitesine bakmanız faydanıza olur.

Sonraki yazı: Zengin olmak için para yönetimi.