Hemoroid çok sık rastlanan ve hastaya büyük ızdıraplar veren bir hastalıktır. Hemoroid veya bilinen diğer adıyla basur tedavisinde lokal ve genel etkiler amacıyla çeşitli ilaçlar kullanılmakta ayrıca operatif tedavi de uygulanmaktadır. Bu tedavi yöntemlerinin yanısıra hemoroid tedavisinde pek çok koruyucu tıp ilaçları da kullanmaktadır.
Ünlü şef ve gastronom Recep İncecik Şirvani’nin mucizevi yemek tarifiyle ilgili şu bilgileri verdi:
“Şirvanî, yemek tariflerine ait reçeteleri verirken hekimliğinin getirdiği bilgi birikimini kullanmış, bunların hangi hastalıklara iyi geleceğini de anlatmıştır. O günden bugüne modern dünyanın getirdiği bazı yeni hastalıklar olsa da insanın muzdarip olduğu hiç değişmeyen hastalıklar vardır. Arada beş yüz yıl geçse de bugün de kendisi küçük acısı ve sıkıntısı büyük basur hastalığı aynı şekilde devam etmektedir. Üstat Şirvani bize hazine niteliğinde yemek reçeteleri bırakmıştır. Ben aşçılık mesleğim boyunca bu reçetelerden her zaman istifade ettim. Kendi şahsımda, Şirvani’nin koruyucu tıp hakkında verdiği bilgilerin faydasını çok gördüm. Sindirim sıkıntısı çeken bir insanın sağlıklı olması mümkün değildir."
Ünlü şef ve gastronom Recep İncecik.
"Sağlık açısından kişinin sindirim sistemini düzenleyen, kabızlığını engelleyen, rahat dışkılamayı sağlayan yemekleri tüketmesi çok önemlidir.”
"Çünkü basur diğer adıyla hemoroid bir sindirim sistemi hastalığıdır. Her ne kadar sindirim sistemimizin son kısmında oluşan bir rahatsızlık olsa da, yenilen gıdaların hastalığa direk etkisi vardır. Hastalığın oluşumunda, ilerlemesinde, beslenmenin rolünü modern tıpta kabul etmektedir. Yemekler sağlıklı ve sağlıksız dışkılamanın anahtarıdır.”
Son yıllarda ülkemizde olduğu gibi dünyada da Osmanlılara özellikle de Osmanlı mutfağına büyük bir ilgi duyulduğu gözlenmektedir. Bu ilginin merkezinde 15. yüzyılda eserler veren ve literatürde "en büyük Osmanlı hekimi" vasfıyla yer alan Muhammed bin Mahmûd Şirvanî ve onun hazırladığı yemek kitabı bulunmaktadır. Osmanlı döneminde yazılan müstakil yemek kitaplarının ilki olan bu eser, şüphesiz ki kültür tarihimizin nadide ürünlerindendir. Şirvanî, Arap ve Türk yemekleri ile kimi içecekleri tarif ederken hekimliğinin getirdiği bilgi birikimini kullanmış, bunların hangi hastalıklara iyi geleceğini de anlatmıştır. Bu tariflerden biri de hemoroid (basur) için verdiği tarif.
Tarife geçmeden önce hemoroid hastalığından biraz bahsedelim. Hemoroid nedir, neden olur, hemoroid olan hasta nasıl beslenmelidir, neleri yememelidir?
HEMOROİD NEDİR?
Hemoroid (Basur) makat etrafındaki toplardamar yumağının gevşemesi ve meme şeklinde dışarı doğru sarkmasıdır. Bu gevşeme ve genişleme, genellikle birden olmaz. Belli bir zaman geçmesi gerekir. Bu nedenle hemoroid problemi olan kişinin belirgin olmasa da uzun süredir devam eden şikâyetleri vardır. Ancak bazen hiç şikâyeti olmayan kişiler veya hemoroidi olduğu bilinen ama çok rahatsız olmayan kişiler, makatlarında aniden ortaya çıkan ağrılı bir şişlikten dolayı başvururlar. Akut tromboze hemoroid dediğimiz bu durum şiddetli ağrı sebebiyle tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.
HEMOROİDİ OLAN HASTA NASIL BESLENMELİ?
Hemoroidler, makat bölgesinde görülen ve kişilerin yaşam kalitesini önemli ölçüde düşüren hastalıklardır. Dolayısıyla bu rahatsızlığın alt rektumdaki damarların şişmesi yoluyla gerçekleştiğini söyleyebiliriz.
Hemoroidin iyileşmesi ve hastanın daha rahat bir yaşam sürebilmesi için iyi bir beslenme sürecine ihtiyaç vardır. Dolayısıyla beslenme dediğimiz olgu aynı zamanda tedavinin de bir parçasıdır.
Hemoroidli hastaların doğru bir beslenme düzeni ile diledikleri yaşamı sürme şansı vardır. Tedavinin en önemli noktası olan bu aşamada hastalar yüksek lifli gıdalar tüketmelidirler. Yüksek lifli tam gıdalar açısından zengin sağlıklı bir diyet hemoroid veya basur semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Pek çok yiyecek lif içerir, ancak yemeye yardımcı olacak en iyi yiyecekleri seçebilmek oldukça önemlidir.
Lif oranı yüksek yiyecekler yemek, dışkıyı daha yumuşak ve daha kolay geçmesini sağlayabilir ve hemoroid tedavisine ve önlenmesine yardımcı olabilir. Bu dönemde bol sıvı tüketmek ve bunun yanı sıra çorba gibi yine sıvı gıdaların tüketilmesi oldukça önemlidir. Bu takviye diyetinizdeki liflerin daha iyi çalışmasına yardımcı olabilir. Tüketilen bin kalori başına 14 gram diyet lifi alımı önerilmektedir.
HEMOROİDE İYİ GELEN YİYECEKLER NELERDİR?
Hemoroid hastalığı ile mücadelede yenebilecek lifli gıdalar şunlardır:
Buğday Kepeği Ve Rendelenmiş Buğday: Özellikle dışkılamanın rahat bir şekilde yapılmasını sağlar ve etkileri azaltır.
Kuru Erik: Kuru erik de lif bakımından zengindir. Kuru erik tokluk hissini artırır, böylece sürekli olarak midenin dolu kalmasına da engel olur. Ayrıca kabızlığı da azaltır.
Elma: Hemoroid ile mücadelede mutlaka yer alması gereken besinlerden birisidir. Lif açısından son derece zengindir.
Armut: Armut, hemoroidli insanlara fayda sağlayabilecek lif ve diğer bileşikler açısından inanılmaz derecede yüksektir.
Arpa: Dışkıyı yumuşatma özelliğine sahip olan arpa da aynı zamanda kolon sağlığına da olumlu etki etmektedir.
HEMOROİDİ OLANLAR NE YEMEMELİ?
Hemoroidi olan hastaların uzak durması gereken besinler de mevcuttur. Bu besinler az lifli olduğu için hazmı ve dışkılamayı zorlaştırır. Hemoroid tedavisi sırasında ve sonrasında da bir süre bu yiyeceklere ara verilmelidir. Bu da hemoroidin nüksetmesine yol açar. Bunlar arasında şunları sayabiliriz:
· Peynir
· Cips
· Beyaz ekmek ve simit
· Süt, peynir ve diğer süt ürünleri
· Et
· Dondurulmuş yemekler ve fast food
Ayrıca yediğiniz gıdalarda tuz oranına da dikkat etmelisiniz. Tuz hastalık için son derece zararlı bir maddedir. Vücudunuzun tuz oranını dengelemek için bol su için.
ŞİRVANİ’NİN MUCİZEVİ TARİFİ
Sağlık açısından kişinin sindirim sistemini düzenleyen, kabızlığını engelleyen, rahat dışkılamayı sağlayan yemekleri tüketmesi çok önemlidir. Çünkü basur diğer adıyla hemoroid bir sindirim sistemi hastalığıdır. Her ne kadar sindirim sistemimizin son kısmında oluşan bir rahatsızlık olsa da, yenilen gıdaların hastalığa direk etkisi vardır. Hastalığın oluşumunda, ilerlemesinde, beslenmenin rolünü modern tıp da kabul etmektedir. Yemekler sağlıklı ve sağlıksız dışkılamanın anahtarıdır.
Şirvânî tarafından eklenen yemek-sağlık ilişkisinin anlatıldığı kısımlarda adı geçen yemeklerin faydaları şöyle sıralanmıştır:
· Yiyecekleri sindirir
· İştah açar
· Değişik mizaçlara göre yüreğe, dimağa, mideye kuvvet ve ferahlık verir
· Mide buharının dimağa çıkmasını önler
· Midedeki safrayı, ufuneti ve ekşi geğirmeyi yok eder
· Mideyi ve yüreği zehirli yiyeceklerin ve zehirli hayvanların zararından korur,
· Yürek oynaması, balgam, suikinye (genel halsizlik), istiska (siroz), me-lankoli, hafakan, basur, cüzam vb. hastalıkları önler
· Cinsel gücü ve meniyi arttırır
· Gönül dönmesini ve kusmayı önler
· Gövdedeki uyuz, kaşınma, temriye vb. hastalıklara iyi gelir
· Ağız kokusunu giderir, bağır ve midedeki şiş ve ağrıyı, baş dönmesini, göz kararmasını iyileştirir
· Vücudu besler, kemiklere ve iliklere gıda verir
· Böbrekteki kumu düşürür
· Yüzü güzelleştirir
· Midedeki yel ve solucanı giderir, mideyi, ciğeri ve yüreği kuvvetlendirip sinirleri yumuşatır.
İşte o tarif…
KİŞNİŞLİ KURU BALIK KAVURMASI
Faydaları: İştahı açar, meniyi arttırır, buharın beyne çıkmasını önler, balgami vücuttan atar. Basura son derece faydalıdır.
Tarifi: Kurutulmuş balık iyice yıkanır. Biraz kişniş eklenerek susam yağın- da kızarıncaya kadar kavrulur. Tavadan çıkarıldıktan sonra safranla boyanmış sirkeye bırakılarak yenir.
MUHAMMED BİN MAHMÛD ŞİRVANÎ KİMDİR?
II. Murad devri hekimlerindendir. Nisbesinden Şirvan’da doğduğu veya oradan gelerek Anadolu’ya yerleşmiş bir aileye mensup olduğu anlaşılmaktadır. Hayatı hakkında ancak kendi eserlerinden bazı ayrıntılar öğrenilmektedir. Cevhernâme adlı kitabında dünyevî ve uhrevî ilimleri tahsil ettikten sonra Anadolu’da tıp ilmiyle uğraştığını yazar. Tuhfe-i Murâdî’nin mukaddimesinde II. Murad’ın hizmetkârı olduğunu söyler ve ona övgülerde bulunur; ardından Çelebi Sultan Mehmed’in kendisi üzerindeki haklarından bahseder. Tuhfe-i Murâdî’yi Bursa’da kaleme almasından hayatının son dönemini orada geçirdiği anlaşılmaktadır. Son kitabı Mürşid’in yazılış tarihine (841/1438) ve devrinin hemen bütün önemli kişilerine bir eserini ithaf ettiği halde Fâtih Sultan Mehmed’e bir sunum yapmamasına bakarak onun 1438-1451 yılları arasında öldüğü söylenebilir. İlk dönem Osmanlı tıbbında en çok eser veren müellif konumundaki Şirvânî’nin çeşitli kütüphanelerde biri dinî, on biri tıp, eczacılık, kıymetli taşlar, ölçü tartı aletleri ve yemek sanatı konularında kaleme alınmış telif ve tercüme eserleri mevcuttur. Bunlardan dördü Arapça, diğerleri Türkçe’dir.
Eserleri:
1. İlyâsiyye. Şirvânî’nin Menteşeoğulları’ndan İlyas Bey (ö. 824/1421)
2. Cevhernâme. Tîfâşî’nin (ö. 651/1253)
3. Tuhfe-i Murâdî. Şirvânî’nin 833’te (1430)
4. Kitâbü’t-Tabîh Tercümesi.
5. Sultâniyye
6. Kitâb-ı Güzîde-i İlm-i Tıb
7. Mürşid.
8. Yaʿḳūbiyye.
9. Ravżatü’l-ʿıṭr
10. el-Faṣlü’l-ʿâşir fî maʿrifeti’l-evzân ve’l-mekâyîl
11. Risâle mine’ṭ-ṭıb fî beyâni me’btelâ bihî mine’l-ḳūlenc
12. Miftâḥu’n-necât bimâ yenfetiḥu bihî ebvâbü’l-birri ve’s-saʿâdât
Ayrıca Kemâliyye, Murâdnâme, Baznâme Tercümesi, Harîdetü’l-acâib ve Cerîdetü’l-garâib Tercümesi, Târih-i İbn Kesîr Tercümesi adlı eserler Şirvânî’ye nisbet edilmişse de yapılan araştırmalar sonunda bunların ona ait olmadığı anlaşılmıştır.
