İlim Yayma Cemiyeti, 1951’den bu yana gençliğin eğitim, kültür ve manevî değerler içinde yetişmesine öncülük eden köklü bir müessese olarak  ülkemizin dört bir yanındaki şubeleri eliyle faaliyet gösteriyor. Adana Şubesi, Hacı Nazif Çelebi Yükseköğretim Erkek Öğrenci Yurdu ve düzenlediği zengin etkinliklerle gençlerin hem akademik hem de kültürel ufkunu genişletirken, İYC’nin kurucularından Hacı Nazif Çelebi, ticaret, hayırseverlik ve hat-sanatı alanındaki gayretleriyle cemiyetin bugünlere ulaşmasında örnek bir önderlik sergilemiştir. Bugünkü yazımızın öznesinde İYC Adana, İYC hizmetleri ve müessesenin kurucularından Hacı Nazif Çelebi yer alıyor.

İlim Yayma Cemiyeti’nin (İYC) Adana Şubesi, 2024–2025 “Şube Performans Kriterleri” değerlendirmesinde büyükşehirler arasında Türkiye ikincisi oldu. Başarı Belgesi, Genel Başkan Yusuf Tülün tarafından Şube Başkanı Hüseyin Nuri Çomu’ya takdim edildi. Bu netice, İYC Adana nezdinde uzun süredir devam eden asliyet ve terkip şuurundan ilham alan düzenli, ölçülü ve istikrarlı bir çalışmanın karşılığı olsa gerektir.

1951’den Bugüne Bir Hayır Çizgisi

1951 yılında kurulan İlim Yayma Cemiyeti, kurulduğu günden bu yana gençliğe hizmet etmeyi kendine görev bilmiş müstesna bir müessese. Aynı yıl açılan ilk İmam Hatip Okulu, bu hizmet yolculuğunun başlangıcı…

Cemiyetin gayesini birkaç kelimeyle özetlemek mümkün: Gençlerin millî, ahlâkî ve kültürel değerler içinde yetişmesine katkı sağlamak.

Adana’da Müşfik Bir Gençlik Yuvası: Hacı Nazif Çelebi Yurdu

Adana Şubesi denildiğinde akla gelen en önemli çalışmalardan biri hiç şüphesiz Hacı Nazif Çelebi Yükseköğretim Erkek Öğrenci Yurdu’dur. Bu yurt, modern yapısı ve geniş imkânlarıyla Çukurova bölgesinin en büyük gençlik merkezlerinden biri olma hüviyetini hâiz.

Yurdun inşa ve ihya edilmesine Şube Başkanı Hüseyin Nuri Çomu ve eşi, Hacı Nazif Çelebi’nin torunu Vildan Çomu öncülük etti. Burada barınan gençler için sadece bir baza ve masa bulmuyor; ana kucağı misali güvenli, istikrarlı ve sıcak bir ortam söz konusu.

 Gençlere Yönelik Düzenli Faaliyetler

Adana Şubesi, yıl içinde yüzlerce etkinlik düzenliyor. Bunlar arasında: Seminerler, Atölyeler, Münazara programları, İlmî etütler, Konferanslar, Sanat ve Teknoloji çalışmaları gibi pek çok faaliyet bulunuyor. Bu çalışmaların ortak hedefi, gençlerimizin hem akademik hem de kültürel anlamda geliştirmelerine ilave katma değer üretmek.

İYC Kurucularına Rahmet Niyazıyla…

İlim Yayma Cemiyeti’nin bugüne gelmesinde emeği geçen kurucularını, yöneticilerini, gönüllülerini ve hizmet neferlerini hayır ve minnetle yâd ediyorum.

İYC Adana

Çukurova’nın incisi Adana’da İYC çizgisinin önemli temsilcilerinden biri şüphesiz Hüseyin Nuri Çomu’dur. Kendisi hem iş dünyasında hem de hayır hizmetlerinde örnek bir isim olarak karşımızda duruyor. Ekip arkadaşlarıyla birlikte yürüttükleri çalışmalar, Adana’nın gençliğini geleceğe hazırlıyor.

Tebrik ve Teşekkürlerimizle…

Adana Şubesi’nin Türkiye ikinciliği, sadece bir derece olarak değil; şehrin gençliğe verdiği önemin bir göstergesi olarak mütâlaa edilmelidir. Bu mülahazalarla Hüseyin Nuri Çomu Bey’i ve çalışma arkadaşlarını tebrik ediyorum.

Yazımıza İlim Yayma Cemiyeti’ne ve cemiyetin müessislerinden Hacı Nazif Çelebi’nin içinden hizmet ve dava şuuru geçen hayatına müşfikâne nazarla nihayet verelim.

İlim Yayma Cemiyeti

11 Ekim 1951 tarihinde İstanbul Sirkeci’de 68 kurucu üyenin katılımıyla kurulmuş bir sivil toplum kuruluşudur. Cemiyetin kuruluş amacı, Türkiye’de din eğitimi alanında ihtiyaç duyulan kurumların açılmasına destek olmak, ilim ve irfan faaliyetlerini teşvik etmek ve eğitim hizmetlerini yaygınlaştırmaktır.

Ticaret, İlim, Fikir ve Dava Adamları

Cemiyetin ilk Yönetim Kurulu; Seniyüddin Başak (Başkan), Vehbi Bilimer (Başkan Vekili), Hacı Nazif Çelebi (Umumî Kâtip), Cemalettin Tunç (Muhasip), Yusuf Türel, Hamid Çağıl ve Mazhar Sündüz’den oluşmuştur. Kuruluşun ardından Maarif Vekâleti’nin talebi ve okul müdürü Celâlettin Ökten’in çalışmalarıyla Türkiye’nin ilk İmam-Hatip Okulu 17 Ekim 1951’de İstanbul Samatya–Etyemez’de açılmıştır.

Kamu Yararına Hâdim Örnek Bir Teşkilat

Cemiyet, yürüttüğü eğitim faaliyetleri nedeniyle 10 Şubat 1953 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla “kamu yararına çalışan dernek” statüsünü kazanmıştır. Artan öğrenci talebi doğrultusunda İstanbul’da yeni bina ihtiyacı ortaya çıkmış ve bu çerçevede İstanbul İmam-Hatip Lisesi ile öğrenci yurdu inşa edilmiş; yapı 1958 yılında hizmete açılmıştır.

Yükseköğretim Çalışmaları ve Vakıflaşma

Cemiyet, ortaöğretim alanındaki faaliyetlerinin yanı sıra çeşitli şehirlerde yükseköğretim yurtları açmış, ayrıca 1963 yılından itibaren burs programları başlatmıştır. 1973 yılında İlim Yayma Vakfı’nın kurulmasıyla yüksek lisans ve doktora çalışmalarına yönelik destek kurumsallaştırılmıştır.

Resmî Takdirler

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, 29 Mayıs 1996 tarihinde Cemiyet’e Türk millî eğitimine yaptığı katkılar sebebiyle bir şükran plaketi takdim etmiştir.

Bu Toprakların İrfanına Hizmet

İlim Yayma Cemiyeti günümüzde ülkemizin hemen her vilayetinde bulunan şubeleri, öğrenci yurtları ve burs programlarıyla bu toprakların irfanına hizmet etmeye devam ediyor.

Hacı Nazif Çelebi

1907-1988

Tam ismi Mustafa Nazif Mücabi Çelebi’dir. 1907 yılında  Agros’ta (günümüzde Atabey, Isparta) dünyaya gelmiştir.

Hayatı ve Eğitimi

Mustafa Nazif Mücabi Çelebi, Isparta Ovası’nda eski adı Agros olan Atabey köyünde doğdu.

Babası tapu memuru olup mesleği nedeniyle İstanbul’a göç etti; daha sonra Medine’ye kütüphâne müderrisi olarak tayin edilmiş ve orada vefat ederek Cennetü’l-Bâkî’ye defnedilmiştir. Nazif Çelebi, eğitimini Sultanahmet’teki Yüksek Ticaret Mektebi’nde tamamladı; bugünkü adıyla İşletme Bölümü mezunudur ve iyi derece Fransızca bilmektedir.

Aile ve Evlilik

Nazif Çelebi, Konya Kadınhanı’ndan göç etmiş olan Ahmed Hamdi Topbaş’ın kızı Müşerref Hanım ile evlenmiştir. Müşerref Hanım, Osmanlı’nın son kadın hattatlarındandır. Çelebi Ailesi’nin ilk çocukları Nûri, 33 günlükken zatürre sonucu vefat etmiş, ardından beş kız ve iki erkek çocukları dünyaya gelmiştir.

İkamet ve Konak Hayatı

Kamu oyunda bilinen nâmıyla “Hacı Nazif Çelebi”, kazandığı servetle Süleymaniye’deki Osmanlı konağını satın almış, ailesiyle burada ikamet etmiştir. Konak, misafirhane ve entelektüel bir merkez olarak kullanılmış; öğrencilere, sanat ve ilim erbabına yönelik dini ve kültürel toplantılar bu mekânda düzenlenmiştir. Yaz ve kış aylarının konforunun yaşandığı konağın bahçesi dut, ceviz, incir ve hurma ağaçlarıyla çevrilidir. Ramazanlarda ve özel günlerde halka ve misafirlere açılan konak, bir dergâh niteliğinde hizmet vermiştir.

İş Hayatı

Hacı Nazif Çelebi, ticaret hayatına gümrük komisyonculuğu ile başlamış, daha sonra kumaş ticareti, emlak alım-satımı, mümessillik, hac organizasyonları ve ilaç sanayi gibi alanlarda faaliyet göstermiştir. TÜR-HOL şirketi ile KLM Hava Yolları’nın Türkiye mümessilliğini üstlenmiş, hac seferleri düzenlemiş ve ilaç ithalatı ve üretimi yapmıştır.

Nazif Çelebi Ticarethanesi ve Nazif Çelebi ve Oğulları Kolektif Şirketi gibi ticari teşebbüsleri ile İstanbul’da ekonomik hayata katkı sağlamıştır.

Hat ve Kültür Sanat Faaliyetleri

Hacı Nazif Çelebi, Osmanlı Türkçesine ve hat sanatına büyük ilgi göstermiştir. İlim Yayma Cemiyeti’nin kurucularındandır ve Osmanlı Türkçesinin ile hat sanatının yeniden canlanması için gayret göstermiştir. Hattat Halim Özyazıcı ve Hamid Aytaç gibi üstatların ders vermesini teşvik etmiş, eşi Müşerref Hanım’ın ve çocuklarının (Hattat Adile Nükhet Selçuk, Ayşe Sütude Çelebi, Hatice Güzide Çelebi Karslı ve Nuriye Çelebi) hat meşklerini desteklemiştir. Ayrıca, Ayasofya Camii’ndeki Kazasker Mustafa İzzet Efendi’nin hat levhalarının yerlerine asılmasında önemli rol oynamış, kültür ve sanat eserlerinin korunmasına katkıda bulunmuştur.

Cemiyet Hayatımıza Katkıları ve Hayır İşleri

Hacı Nazif Çelebi, misafirperverliği, infak ahlâkı ve gençlerin dini eğitimine katkısı ile tanınmıştır. İmam Hatip liselerinin kuruluşunda ve İlim Yayma Cemiyeti ile Vakfı’nın faaliyetlerinde öncü rol almış, cami ve dini eğitim kurumlarının desteklenmesine katkı sağlamıştır. Ayrıca, Türkiye Anıtlar Derneği’nin kurucularından biri olarak üç yüze yakın caminin tekrar ibadete açılması çalışmalarında yer almıştır.

Vefâtı
Nazif Çelebi, işlerinin bozulması ve sağlık sorunları nedeniyle 1979’da Süleymaniye’deki konaktan Haseki’deki apartman dairesine taşınmış, 1988’de vefat etmiştir. Cenaze namazı uzun yıllar maddeten ve mânen hizmetinde bulunduğu Süleymaniye Camii’nde kılındıktan sonra Eyüpsultan’daki aile kabristanına defnedilmiştir. Eşi Hattat Müşerref Hanım da 2007 yılında vefat etmiştir.

İYC’den Örnek Vefâ
İlim Yayma Cemiyeti ve Vakfı, Nazif Çelebi’nin adını yaşatmak için Adana’daki bir öğrenci yurduna ve İstanbul Vefa’daki Vakıf ve Yurt binalarına ismini vermiştir.

İbrahim Ethem Gören – 16 Kasım 2025

Yazı No: 702

FOTOĞRAFLAR

1-İYC Genel Başkanı Yusuf Tülün ve İYC Adana Şube Başkanı İş adamı Hüseyin Nuri Çomu

2-3-İYC Adana Hacı Nazif Çelebi Yükseköğretim Öğrenci Yurdu

4-İYC Genel Başkanı Yusuf Tülün, A İYC Adana Şube Başkanı İş adamı Hüseyin Nuri Çomu ve Hizmet Arkadaşları

5-İYC logo

6-Hacı Nazif Çelebi-Fotoğraf Mustafa Vefa Çelebi Arşivi

7-Hacı Çelebi yedek subay hizmet yıllarında–Fotoğraf Mustafa Vefa Çelebi Arşivi

8-Hacı Nazif Çelebi Kasım Gülek’le birlikte Suudi Arabistan Kralı Faysal bin Abdülaziz El-Suud’u ziyaret ederken-Refik Bürüngüz Arşivi

9-Hacı Nazif Çelebi Ailesi Makberesi’nin kitâbesi (Hüsn-i Hat: Mustafa Halim Özyazıcı), Eyüpsultan-Fotoğraf Yüksel Yücel