Bu ayın başında İstanbul Sabahattin Zaim Ü niversitesi`nde Bendenizin danışmanlığında ve Meryem Emekci tarafından bitirilen 'Türkiye`deki Ü niversitelerin Misyon ve Vizyon İfadelerinin Tematik Olarak İncelenmesi'başlıklı yüksek lisans tezi önemli sonuçları ortaya koyuyor. Öğrencim Meryem Emekci`nin böylesine önemli ve bir o kadarda değerli çalışmasından dolayı tebrik ediyor, bu konuya daha ileri götürerek doktora çalışması yapmasını da bekliyorum. Tezde emeği geçen ve jüri üyesi olan Prof.Dr.Kadir Canatan`a ve Dr.Öğretim Ü yesi Nüket Afat`a teşekkür ediyorum. Yukarıda adı geçen tez çalışması Türkiye`deki yükseköğretim kurumlarının (YÖK`e bağlı) stratejik planlarında yer alan misyon ve vizyon ifadelerinin tematik olarak incelenmesi, hangi ifadelerin öne çıktığını tespit ve analiz etmektir. Misyon ve vizyon ifadeleri arasındaki benzerliklerin ve farklı yönlerin ortaya konulması ise çalışmanın alt amacını oluşturmaktadır. Bu araştırma yükseköğretim kurumlarının gerçekçi ve gerçekçi olmayan bir ifadeye dayanan misyon ve vizyon ifadelerinin kurum açısından ne gibi sonuçlar doğuracağını öngörebilmeleri açısından önemli bir konudur. Araştırmanın evrenini 108 devlet üniversitesi ve 68 vakıf üniversitesi olmak üzere toplamda 176 üniversite oluşturmaktadır. 176 üniversitenin stratejik planında yer alan misyon ve vizyon ifadelerine ait veriler doküman incelemesi tekniği ile toplanmış, nitel bir araştırma yöntemi olan içerik analizi ile çözümlenmiştir.
Devlet  ve Vakfı Ü niversiteleri!
Türkiye`deki devlet ve vakıf üniversitelerinin stratejik planlarında yer alan misyon ve vizyon ifadelerinin incelendiği araştırmada misyon ifadelerinde vurgu yapılan alt temaların vizyon ifadelerinde vurgu yapılan alt temalar ile uyumlu ve tutarlı oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Fakat farklı işleve, farklı coğrafyaya ve farklı tarihi geçmişe sahip bazı üniversitelerin benzer misyon ve vizyon ifadelerini kullandıkları belirlenmiştir. Ü niversiteler misyon ve vizyon ifadelerini belirlerken diğer kurumlardan farklılıklarını ortaya koyarak bu farklılıklarını misyon ve vizyon ifadelerinde kullanmalıdırlar. Yükseköğretimde kalite güvence sisteminin sağlanmasına yönelik olarak Bologna süreci ile başlayan ve Avrupa Yükseköğretim Alanına dahil olan Türkiye yükseköğretim sisteminde farklı işleve, farklı coğrafyaya ve farklı tarihi geçmişe sahip üniversitelerin benzer misyon ve misyon ifadelerini kullanmaları kalite güvencesi açısından oldukça düşündürücüdür. Bazı devlet ve vakıf üniversitelerinin misyon ve vizyon ifadelerinde gerçeklikten uzak, slogan içeren, yüzeysel ve klişe ifadeler kullandıkları görülmüştür. Araştırmanın kapsamı dışında tutulan 18 üniversitenin misyon ve vizyon ifadelerini resmi web sitesinde yayınlamadıkları tespit edilmiştir. Yükseköğretimde kalite güvence çalışmalarının hem ulusal hem de uluslararası düzeyde önem kazandığı bir dönemde bu üniversitelerin misyon ve vizyon ifadelerini belirleyememiş olmaları da manidardır.
Strateji planlama!
Stratejik planın başarı olması misyon ve vizyon ifadelerinin gerçekçi ve doğru şekilde ifade edilmesine ve katılımcı bir anlayışla belirlenmesine bağlıdır. Son yıllarda araştırma üniversitelerinin stratejik planlarındaki misyon ifadelerine yönelik olarak 'misyon odaklı yaklaşım' anlayışı uygulanmaya başlamıştır. Yükseköğretim Kurulunun desteklediği 'misyon farklılaşması ve ihtisaslaşma' projesi kapsamında, üniversitelerin, eğitim, araştırma ve teknoloji üretimi, bölgesel kalkınma gibi konulardan birisine odaklanması beklenmiştir. Bu proje üzerinde durulan en önemli husus üniversitelerin görevlerini yerine getirirken odaklandığı misyonu daha fazla ön plana çıkarmasıdır. Misyon odaklı yaklaşımı esas alan üniversitelerin kalite süreçlerinin daha etkin ve verimli sürdürüldüğü tespit edilmiştir. Bu nedenle Yükseköğretim Kurulu üniversitelerin misyon ifadelerinin birbirinin aynı veya kopyası olması yerine, farklı değerler üretmesi yaklaşımını önermekte ve bu kapsamda misyon farklılaşması ve rekabetçi yaklaşımı teşvik etmektedir.
Öneriler..
Tez çalışmasında elde elde edilen bulgular eşliğinde aşağıda yer verilen öneriler geliştirilmiştir. Araştırma sonuçları göz önüne alındığında
1-Ü niversitelerin misyon, vizyon ve hedeflerine ulaşmasında performans göstergesi olarak katkı sunan çalışmaların yaygınlaştırılması.
2-Ü niversitelerin stratejik planlarında misyon ve vizyon açıklamalarında 'misyon farklılaşması ve ihtisaslaşma' projesi kapsamında misyon odaklı misyon ve vizyon belirlenmesinin yaygınlaştırılması.
3-Yükseköğretim kurumlarının misyon ve vizyon ifadelerinin kurumun temel değerlerinde daha görünür hale getirilmesi.
4-2019-2023 yıllarını kapsayan yeni stratejik planda misyon, vizyon, amaçve hedeflere ilişkin ölçülebilir, karşılaştırılabilir temel performans göstergelerin tanımlanması.
5-Kurumun kalite stratejisinin Yükseköğretimde Avrupa Kalite Güvencesi Birliği`nin (ENQA) ile uyum içerisinde kurumun misyon, vizyon ve temel hedeflerini bütünleştiren bir anlayış doğrultusunda belirlenmesi.
6-Misyon ve vizyon ifadelerinin gerçekçi ve tutarlı, sloganlaşmış ve benzer ifadelerden uzak, farklılaşmayı öne çıkaran bir anlayış ile belirlenmesi.
7-Stratejik planların uygulanması kapsamında misyon ve vizyon ifadelerinin ne derece pratiğe dönüştürüldüğü ve kurumun performansına ne yönde katkı sağladığına ilişkin misyon ve vizyon ifadelerine yönelik somut göstergeleri ortaya koyan izleyen ve araştıran bir çalışmaların tasarlanması.
8-Devlet ve vakıf üniversitelerinin stratejik planlarındaki misyon ifadelerinde en sıklıkla vurgulanan temaların vizyon ifadelerinde vurgulanan temalar ile uyumluluğu ve tutarlılığını inceleyen, ne derece eyleme dönüştürülebildiği denetleyen bir programın tasarlanması.
9-Benzer misyon ve vizyon ifadeleri kullanan üniversitelerin, stratejik planlarını yeniden gözden geçirmeleri önerilmektedir.
Netice-i kelam!
Misyon ve vizyon ifadeleri dört ana tema altında toplanmıştır. Yüksek lisans tezinin sonucunda, üniversitelerin stratejik planlarında yer alan Misyon ifadelerinde en sıklıkla görülen temanın 'Kaliteli İnsan Gücü Yetiştirmeye Yönelik' tema, Vizyon ifadeleri içinde en sık görülen temanın ise 'Kaliteli İnsan Gücü Yetiştirmeye Yönelik' teması olduğu tespit edilmiştir. Devlet üniversitelerinin misyon ifadelerinde en sık görülen temanın 'Toplumsal İşlevine Yönelik' teması olduğu, Vakıf üniversitelerinin misyon ifadelerinde en sık görülen temanın 'Kaliteli İnsan Gücü Yetiştirmeye Yönelik' teması olduğu tespit edilmiştir.