Atatürk`ten sonra kadın hakları konusunda Türkiye`de uzun süre duraklama olmuştur. Bu duraklama 1960`lı yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler başta olmak üzere uluslar arası örgütlerin de yönlendirmeleriyle hareketliliğe bürünmüştür. İnsan hakları kavramı etrafında konuyu ele alan uluslararası kuruluşlar, üye olan ülkeleri de aynı standartlara çekmek için çaba göstermektedirler. Ü ye olan devletler de uluslar arası kuruluşların hazırladığı sözleşmeleri imzalayarak bir nevi kurallara bağlı kalmaktadırlar.
Türkiye`de Atatürk`ün vefatından sonra kadın hakları ile ilgili uygulamaların kronolojisi aşağıda yer almaktadır:
1945 Analık sigortası (doğum yardımı) 4772 sayılı yasa ile düzenlendi.
1949 Yaşlılık sigortasının kadın ve erkekler için eşit esaslara göre düzenlenmesi 5417 sayılı yasa ile sağlandı.
1950 İlk kadın belediye başkanı (Müfide İlhan) Mersin den seçildi.
1952 Sağlık Bakanlığı bünyesinde ana çocuk sağlığı hizmetleri verilmeye başladı.
1965 Gebeliği önleyici araçların satış ve dağıtımının serbest bırakılmasını ve tıbbi zorunluluk halinde kürtaj hakkı tanınmasını düzenleyen Nüfus Planlaması Hakkında Kanun çıkarıldı.
22 Aralık 1966 Eşit değerde iş için kadın ve erkek işçiler arasında ücret eşitliğini sağlayan 1951 tarihli 100 sayılı ILO sözleşmesi onaylandı.
26.03.1971 İlk kadın bakan (Türkan Akyol) atandı.
1975 Birleşmiş Milletler tarafından Mexico City de Birinci Dünya Kadın Konferansı düzenlendi ve bunu takiben 1975&ndash 85 yılları arasındaki dönem 'Kadın On Yılı' olarak ilan edildi.
27 Mayıs 1983 10 haftaya kadar olan gebeliklerin kürtajla sona erdirilmesi ve gönüllü cerrahi sterilizasyon yöntemlerine izin verilmesi Nüfus Planlaması Hakkında Kanun da yapılan değişiklikle sağlandı. Kürtaj için evli kadınlara kocadan izin alma koşulu getirildi.
1985 Türkiye, Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesini (CEDAW) imzaladı ve sözleşme 1986 yılında yürürlüğe girdi.
1985 5. Beş Yıllık Kalkınma Planı nda kadın konusu ilk kez bir sektör olarak yer aldı ve bu konuda politikalar belirlendi.
1987 Devlet Planlama Teşkilatı nda Kadına Yönelik Politikalar Danışma Kurulu kuruldu.
1989 İstanbul Ü niversitesi nde ilk Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi kuruldu. Bugün üniversiteler bünyesinde kurulan bu merkezlerin sayısı yurt çapında 16 ya ulaştı.
24 Ocak 1989 İçişleri Bakanlığı kaymakamlık sınavlarına kadınların da alınacağını açıkladı.
29 Kasım 1990 Kadının çalışmasını kocanın iznine bağlayan Medeni Kanun un 159. maddesi Anayasa Mahkemesi nce iptal edildi. İptal kararı 2 Temmuz 1992 tarih ve 21272 sayılı Resmi Gazete de yayımlandı.
1990 Tecavüz mağdurunun hayat kadını olması halinde cezanın indirilmesini öngören Türk Ceza Kanunu nun 438. maddesi Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yürürlükten kaldırıldı.
14 Nisan 1990 Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, ilk kadın kütüphanesi ve bilgi merkezini açtı.
1990 Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü bünyesinde, şiddete uğrayan kadınlara ve çocuklara destek hizmeti vermek üzere ilk kadın konukevleri açılmaya başlandı.
1990 422 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Kadının statüsü ve Sorunları Başkanlığı kuruldu. 25.10.1990 tarihinde kadın sorunları konusunda ulusal mekanizma olarak Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü (KSSGM) 3670 sayılı kanunla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı olarak kuruldu ve 24.06.1991 tarihinde de Başbakanlığa bağlandı.
Eylül 1990 Yerel yönetimler kadın konusunda özellikle şiddete uğrayan kadınlara yönelik hizmet vermeye başladı. Türkiye deki ilk kadın sığınma evi Bakırköy Belediyesi tarafından açıldı.
1991 48. Hükümet döneminde ilk kadın vali (Lale Aytaman) Muğla iline atandı.
17&ndash 20 Şubat 1992 Birleşmiş Milletler Uluslararası Kadının İlerlemesi İçin Araştırma ve Eğitim Merkezinin (INSTRAW) toplantısında, Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Türkiye de kadın konusunda odak noktası olarak kabul edildi.
1993 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı işbirliği ile 'Kadının kalkınmaya Katılımını Güçlendirme Ulusal programı Projesi' uygulamaya başlandı. Ayrıca cinsiyete dayalı veri tabanı oluşturulması amacıyla Devlet İstatistik Enstitüsü nde Toplumsal Yapı ve Kadın İstatistikleri Şubesi kuruldu.
1993 İstanbul Ü niversitesi nde ilk Kadın Araştırmaları Ana Bilim Dalı açıldı ve yüksek lisans programı vermeye başladı.
1993 Kadın Dayanışma Vakfı, Altındağ Belediyesinin desteğiyle kadın danışma merkezi ve kadın sığınma evini açtı.
25 Haziran 1993 Türkiye nin ilk kadın başbakanı (Tansu Çiller) hükümeti kurdu.
5&ndash 8 Aralık 1993 Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı ve Ankara Ü niversitesi. Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi işbirliği ile 'Kadın Kimliği Kongresi' düzenlendi.
1993 Halk Bankası nca kadınları girişimciliğe özendirmek amacıyla kadınlara özel, düşük faizli kredi uygulaması başlatıldı.
1994 Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü bünyesinde, şiddete uğrayan kadınlara hukuki ve psikolojik danışmanlık, girişimcilik ve el emeğinin değerlendirilmesi konularında hizmet vermek amacıyla Bilgi Başvuru Bankası (3B) kuruldu.
5 Nisan 1994 Dünya Bankası ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti arasında imzalanan İkraz Anlaşması gereğince başlayan İstihdam ve Eğitim Projesi nin alt bileşenlerinden Kadın İstihdamının Geliştirilmesi Projesi (KİG) Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü nce yürütülmeye başlandı.
1994 Türkiye Kahire de yapılan Birleşmiş Milletler Nüfus ve Kalkınma Konferansına katıldı.
1995 Kurulduğundan bu yana, açtığı kadın danışma merkezi ile şiddete uğrayan kadınlara danışmanlık hizmeti veren Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı, kadın sığınağını açtı.
1995 Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü nce Dünya Bankası Japon Hibe Fonundan 1993 yılında elde edilen finansman ile ülkemizde kadın girişimcilere sağlanan finans ve finans dışı hizmetlerin neler olduğunu ve kadın girişimcilerin bu hizmetlere ulaşımlarını ortaya koymak üzere bir araştırma projesi olan Küçük Girişimcilik Projesi gerçekleştirildi.
Şubat 1995 Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü nce gönüllü kadın kuruluşları arasındaki iletişim ve dayanışmayı güçlendirmek, bilgiyi yaygınlaştırmak için aylık 'Kadın Bülteni' çıkarılmaya başlandı. 11 sayı yayımlandı.
08-11 Haziran 1995 Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü nce Sinop ta sivil toplum kuruluşları ve kamu kurumları temsilcileri, parlamenterler, gazeteciler ve akademisyenlerin katıldığı, 'Türkiye de Kadına Yönelik Politikaların Oluşturulması' konulu dört gün süren bir toplantı düzenlendi.
(Önümüzdeki hafta devam edeceğiz.)
