Bakü’de, Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi (ANAS) Merkez İlim Kütüphanesi'nde düzenlenen kitabın tanıtımında, Ahmet Ağaoğlu, Samad Ağaoğlu, Aziz Alpout, İbarahim Cihangirzadeh, Ali Ekber Tufan ve diğerleri de dahil olmak üzere milli mücadele de doğu illerinin Türkiye'ye kazandırılması ve demokratik devletin yaratılmasında ve kurulmasında rol oynayan Azerbaycan kökenli insanların faaliyetlerinin daha çok araştırılması ve desteklenmesi gündem maddelerinden biri oldu.
"Samandar Sosyal Araştırma ve Bilgi Merkezi" Halk Birliği tarafından hazırlanan ve bu yönde ilk sistematik çalışma olan "Türkiye'de çok partili sistemin oluşumuna katılan Azerbaycan asıllı siyasetçiler" kitabı bu katkıyı sağlayacak şekilde hizmete sunulduğu belirtildi.
Söz konusu kitap çalışmasının, Azerbaycan siyasi tarihinin önemli dönemine dair önemli araştırmaların geliştirilmesi ve mevcut detayların ortaya çıkarılması aynı zamanda toplumların ve siyasi partiler arasındaki sağlıklı ilişkilerin derinleşmesine de katkıda bulunabileceği kaydedildi.
Kitapla ilgili, “Proje çerçevesinde Azerbaycan ve Türkiye arşivlerinde yapılan araştırmalar, 20. yüzyılın başlarında yaşamış Azerbaycan asıllı Türk siyasi figürlerin mirasçılarıyla yapılan röportajlar ve aile arşivlerinden yola çıkılarak hazırlanan makaleler ilgi çekiyor. Özellikle Iğdır Milli Cumhuriyeti ve Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti'nin kurucuları olan Azerbaycan asıllı siyasetçilerin faaliyetlerine ilişkin Azerbaycan'daki bilgi eksikliğinin giderilmesinde kitabın önemli olacağını ve bu materyallerin bir kaynak teşkil edeceğini düşünüldüğü” ifade edildi.
Gelecekte bu yönde daha kapsamlı araştırmalar için ciddi bir kaynak olan kitapta, diğer devletlerin Türkiye'nin doğu vilayetleriyle ilgili iddialarının daha geniş bir şekilde gerekçelendirilmesinin yanı sıra, Azerbaycanlı siyasetçilerin bu vilayetlerin halkına yönelik toplu katliamların önlenmesinde istisnai bir rol oynadığı yönündeki sonuçların ortaya çıktığı vurgulandı.
Sunuma internet üzerinden katılan Iğdır Cumhuriyeti'nin kurucusu Hacı Ali Ekber Tufan'ı torunu Ali Ekber Tufan, yeni kitabın yayınlanmasında emeği geçen herkese şükranlarını sundu.
Tufan, Milli Mücadele’nin zaman zaman bölgede soykırım suçlarının işlendiği koşullarda çok sayıda aydının katılımıyla yürütüldüğünü belirtti. Ayrıca, sistematik gerçekleştirilmek istenen soykırımın, kayıp sayısının artmasına aydınlar tarafından engel olduğunu vurguladı.
Ali Ekber Tufan kitap hakkında, bu mücadelede yer alan, İrevan Hanlığı'nın Türk dünyasına hatırası sayılan, başta Iğdır ve çevresi illerin hatta Doğu Anadolu'nun geleceği için gerçek bir fedakarlık örneği sergileyen aydınlar hakkında değerli bilgiler içerdiğini kaydederek, “Mücadeleci insanlar ve onların faaliyetleri, Iğdır Cumhuriyeti'nin kuruluşu ve faaliyetinin yanı sıra Difai Teşkilatı ve Teşkilat'ı Mahsusa'nın Doğu Anadolu'daki faaliyetlerine ışık tutarak yeni nesillere örnek teşkil ediyor” ifadelerine yer verdi.
Kitabın önsöz yazarı Cemaleddin Guliyev, Kemalizmin siyasi bir ideoloji olarak oluşumunun öncülerinden ve CHP içinde liberal Kemalizm olarak adlandırılan ideolojik akımın kurucusunun Ahmet Ağaoğlu olduğuna işaret ederek, “Bu kadar geniş bir yelpazeyi kapsamanın zorluğu göz önüne alındığında, araştırma çalışması daha spesifik olarak 20. yüzyılın ilk yarısını ele aldık” dedi.
