Moderatörlüğünü Güvenilir Ürün Platformu Başkanı Celal Toprak’ın yaptığı toplantıda tarımın sigortası olarak kabul edilen TİGEM’in proje ve hedefleri anlatıldı.
Güvenilir Ürün Platformu tarafından Tarım ve Orman Bakanlığı desteği ile hayata geçen Tarım Varsa Hayat Var projesinin 4. toplantısı Türkiye Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) koordinasyonunda gerçekleştirildi. Sertifikalı tohum, safkan at ve damızlık hayvan yetiştiriciliğinde rekorlar kırıldığı anlatıldı.
Üyesi olduğum Güvenilir Ürün Platformu ile TİGEM işbirliğinde bir etkinlik için bu hafta sonu Bursa Karacabey TİGEM tesislerindeydik. Burası yeşilin her tonuyla bezenmiş, uçsuz bucaksız 89.000 dönümlük bir geniş arazi, doğanın cömertliğini ve insan emeğinin gücünü bir araya getiriyor sanki. Burada, tarihin derinliklerinden gelen, asaletin ve gücün simgesi safkan Arap atları, Akbaş ve Kangal cinsi köpekler, büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar, ülkemizin bereketli tohumları, ceviz, fıstık, hububat ve daha sayamadığım birçok ürün yetiştiriliyor.
Öncelikle 3. kez olarak geldiğim bu tesislerde çok iyi ağırlandığımızı söylemeliyim. Her yıl olduğu gibi çiftlikte yetiştirilen kuzulardan yapılan yemekler olağanüstü lezzetteydi. Misafirhanemiz ise gayet şık bir otel konforundaydı. Tek sorun sanırım doğal ortam olduğu için beni ısıran sivrisinek gibi sevimli haşereler. Tatlı ısırıkları da 1-2 gün içinde geçti.
Konuşmaların ve sunumların yankılandığı bu önemli toplantıya gelince, Yönetim Kurulu Başkanı ve genel Müdür Hasan Gezginç, TİGEM’in başarı dolu serüvenini ve geleceğe dair umut dolu projelerini bizlerle paylaştı. Yazımda, o gün anlatılanların detaylarına değineceğim elbette ancak bazı önemli noktaları hemen vurgulamak istiyorum.
TİGEM, yönetim kadrosuyla birlikte son yıllarda büyük adımlar atarak kendini her geçen gün daha da ileri taşımış bir işletme. Geçtiğimiz yıl 1,5 milyar TL civarında kredi borcunun tamamını kapatmış olan bu kuruluş, şu anda da kârlı bir işletme olarak Türk halkının gurur kaynağı olmaya devam ediyor. Bu başarı hikâyesi, işletmenin sadece mali alanda değil, aynı zamanda tarımsal üretimde de ne denli güçlü olduğunu gösteriyor.
Özellikle dikkat çekici projelerden biri de Endüstriyel Kenevir tohumu üretimi. Bu bitkinin stratejik önemi ve geniş kullanım alanları göz önüne alındığında, TİGEM’in bu alanda yaptığı çalışmaların değeri daha da ortaya çıkıyor. Dr. Hasan Gezginç ’in liderliğinde, ülkemizin bu önemli ihtiyacını karşılamak adına atılan adımlar takdire şayan.
Karacabey TİGEM tesislerinde geçirdiğimiz bu gün, sadece bir toplantı değil, aynı zamanda tarımın ve hayvancılığın geleceğine dair umut dolu bir yolculuktu. Bu yolculukta, işletmenin emekleri ve vizyonu, geleceğimizin ne denli parlak olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. TİGEM’in başarı dolu serüveni, sadece bugünün değil, yarının da teminatı olarak hafızalarımızda yer etti.
TİGEM’i Tanıyalım
Türk Devlet geleneğinin inşa ettiği 1000 yıllık bir misyonun temsilcisi olan TİGEM; 1300’lü yıllarda kurulan Çiflikat-ı Hümayunlardan günümüze kadar ülkemiz tarımına önemli hizmetler sunan köklü bir kuruluştur. Osmanlı İmparatorluğu döneminde, barış zamanında halkın iaşesini, savaş zamanında ise askerin iaşesini temin etmek için kurulmuştur. Hara ve İnekhaneler ile Devlet Üretme Çiftlikleri 1984 yılında "TİGEM" çatısı altında toplanmıştır. Türkiye tarımının gelişimini destekleyen, tarımsal üretimde verimliliği ve kaliteyi artıran, çiftçilere güvenilir ve yüksek kaliteli tohumlar sunarak sürdürülebilir tarım uygulamalarını teşvik eden TİGEM geniş bir yelpazede faaliyet göstermektedir.
TİGEM’in başlıca faaliyet alanları
- Sertifikalı Tohum Üretimi: Yüksek verimli, hastalıklara dayanıklı ve çevresel koşullara uyum sağlayabilen sertifikalı tohum çeşitleri geliştirmek için yoğun bir Ar-Ge faaliyeti yürüten TİGEM; son teknoloji ve modern tarım teknikleri kullanarak yeni tohum çeşitleri üretmekte ve çiftçilere sunmaktadır.
- Üstün Vasıflı Damızlık Hayvan Yetiştiriciliği: Kaliteli damızlık hayvan yetiştiriciliği ve üretimi konusunda geçmişten günümüze ülkenin en büyük ıslahçı kurumu olan TİGEM; ülkenin hayvancılık sektörünü desteklemeyi ve hayvan ıslahı projeleri ile verimliliği artırmayı amaçlamaktadır.
- Safkan Arap Atı Yetiştiriciliği: Türk safkan Arap atçılığında sektörün teminatı olan TİGEM; Çiftlikat-ı Hümayun adı altında Osmanlının kuruluşundan beri yetiştiriciliğe Bursa/Karacabey, Malatya/Sultansuyu ve Eskişehir/Anadolu Tarım İşletmelerinde toplam 1.549 baş hayvan varlığıyla devam etmektedir.
- Sürdürülebilir Tarım Uygulamaları: Çevresel sürdürülebilirliği sağlamak amacıyla, doğru gübreleme ve sulama teknikleri, toprak verimliliğini artırma yöntemleri gibi çeşitli sürdürülebilir tarım uygulamaları ile faaliyetlerine devam eden TİGEM; çiftçiler için öncü ve öğretici olma misyonunu da sürdürmektedir.
- Eğitim ve Destek Programları: Çiftçilere yönelik düzenlenen tarla günleri ve çalıştaylar ile sertifikalı tohum kullanımını sağlama, çiftçilerin bilgi ve becerilerini artırma, tarımsal faaliyetlerin daha verimli bir şekilde yürütülmesini sağlama konularında TİGEM ülke üreticilerine destek olmaktadır.
- Ar-Ge ve İnovasyon: Tarımsal araştırma ve geliştirme faaliyetleriyle, yenilikçi tarım teknolojilerini ve yöntemlerini hayata geçirmeyi amaçlayan TİGEM; akıllı tarım uygulamaları, dijital tarım çözümleri ve hassas tarım teknolojileri gibi yenilikçi yaklaşımları benimseyerek tarımın geleceğine katkıda bulunmaktadır.
Rekor dolu Türkiye’nin en büyük tarım işletmesi
Başta tohumculuk sektörü olmak üzere safkan at, damızlık hayvan yetiştiriciliği ile sürdürülebilir tarım uygulamalarında öncü kurum olan TİGEM, 2023 yılı karını bir önceki yıla göre 2 katına çıkararak 1,6 milyar TL ye ulaştığını ve 2024 hedeflerinden bahsetti.
Borçları sıfırlayan bir yönetim
TİGEM Genel Müdürü Dr. Hasan Gezginç ‘’ Ülkemizde sertifikalı hububat tohumluğu üretiminde sektörün öncüsü durumunda olan TİGEM’in çeşit portföyü; %99 YERLİ ve MİLLİ çeşitlerden oluşmaktadır. Tohumluk mahsul üretim amacıyla her yıl 1 milyon dekar civarında hububat (buğday, arpa, tritikale ve yulaf) ekilişi gerçekleştiren TİGEM; yıllık yaklaşık 130-150 bin ton sertifikalı hububat tohumluğunu çiftçisiyle buluşturmaktadır. Modern, son güncel teknolojilerle donatılmış tohum eleme ve paketleme tesislerini içeren 15 İşletmesinde saatte 340 ton üretim kapasitesiyle TİGEM, "Tohumculuk Sektörünün En Güçlüsü" unvanını hak etmektedir.’’ diye konuştu.
2023 REKORLAR YILI OLDU
2023’ün rekorlar yılı olduğunu söyleyen Dr. Hasan Gezginç, 2023 yılında bir önceki yıla göre karını %100 arttırarak 1,6 milyar TL ye çıkarttıklarını, 2023’de 806 milyon TL olan yatırım miktarını 2024’de 1 milyar TL’ye çıkarmayı hedeflediklerini söyleyerek rakamları sıraladı. ‘’TİGEM’in tüm işletmelerinde; buğday, arpa, tritikale ve yulaf olmak üzere toplam 1 milyon 21 bin 401 dekar ekili alanın hasadı sonunda tüm zamanların en yüksek üretim rakamına ulaşılmış, toplam 392 bin ton hububat mahsulü elde edilmiştir.
TİGEM hububat üretimi 2022 yılında 307 bin ton iken, 2023 yılında %28 artışla 392 bin tona ulaştırılmıştır. TİGEM için 2023 yılı, sadece bitkisel üretimde değil diğer faaliyet kollarında da tarihi rekorlar yılı olmuştur.
Ülke çiftçilerine 2023 yılında 113 bin ton sertifikalı tohum dağıtımını gerçekleştiren TİGEM; 2024 yılı sonunda bu rakamı 225 bin tona, hububat üretimini 366 bin tona çıkarmayı hedeflemektedir.
Özellikle üreticiler tarafından sertifikalı tohum kullanımını sağlamak, ülkenin tarım sektöründeki dışa bağımlılığını azaltmak ve tarımsal üretimi daha sürdürülebilir hale getirmek hedefleriyle TİGEM, yeni tohum çeşitlerini geliştirmeye en güncel tarım teknolojileriyle faaliyetlerini sürdürmeye devam etmektedir.
"Sürdürülebilir bir hayvan varlığı için çalışıyoruz"
2002 yılında 17 bin baş olan damızlık sığır varlığını 2024 yılında 27 bin başa çıkaran TİGEM, 2023 yılında 10 bin damızlık sığır satışını, 2024 yılında 4 bin baş olarak hedeflemektedir.
TİGEM; Kahramanmaraş merkezli ve 11 ilimizi de derinden etkileyen 6 Şubat depremi nedeniyle Tarım ve Orman Bakanlığının koordinasyonunda üstün vasıflı damızlık 4 bin 230 büyükbaş hayvanını bölge yetiştiricilerine bir defaya mahsus olmak üzere bedelsiz olarak dağıtmıştır. Yine depremden etkilenen vatandaşlarımıza; 2023 yılı içerisinde damızlık 21 bin 481 küçükbaş hayvan Tarım ve Orman Bakanlığı’nın koordinasyonunda TİGEM tarafından teslim edilmiştir.
Türkiye’nin en büyük koyun ıslahçısı konumunda olan Kuruluş 10 işletmesinde; tamamı yerli ve milli olan 11 ırk (5 ırkı yerli, 6 ırkı ise TİGEM ıslah çalışmalarıyla elde edilen melez ırklar) ile damızlık koyun yetiştiriciliğini sürdürmektedir.
Yem bitkileri tohumu üretiminde verim ve kalitenin artırılması amacıyla tozlayıcı olarak arının etkin kullanımını sağlamak için 2012 yılında 2.000 adet kovan ile başlatılan arıcılık faaliyetleri 5 bin 200 kovan ile devam ettirilmektedir.
Ayrıca ülkemizin gen kaynaklarının korunması, yaşatılması ve gelecek nesillere ulaştırılması adına; Asya ceylanı, Ankara tiftik keçisi, Kangal ve Akbaş çoban köpeği yetiştiriciliği yapılmaktadır. Safkan özelliklerinin hassasiyetle korunması sebebiyle Kangal ve Akbaşlar, sürü sahipleri ile hayvan severler tarafından büyük ilgi görmektedir.
TİGEM’e ait 14 işletmede; 6 ırk ile (Siyah-Alaca, Simental, Esmer, Jersey, Kırmızı Angus ve Limousin) damızlık sığır yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Rekorlardan biri at ve tay satışından
Türk safkan Arap atçılığında sektörün teminatı olan TİGEM, Çiftlikat-ı Hümayun adı altında Osmanlının kuruluşundan beri yetiştiriciliğe Bursa/Karacabey, Malatya/Sultansuyu ve Eskişehir/Anadolu) Tarım İşletmelerinde toplam 1.549 baş hayvan varlığıyla devam etmektedir.
2023 yılında 275 baş safkan Arap elit ve koşu tayı satışından 105 milyon TL satış rekoru kırmıştır.
Tek parça dünyanın en büyük tarım arazisi
Ülkenin ve dünyanın en büyük tek parça tarım arazileri arasında yer alan Ceylanpınar Tarım İşletmesinde 2022 yılında Türkiye’nin en büyüğü olan 30 ton/saat kapasiteli tohum hazırlama tesisi hizmete alınmıştır. Sertifikalı tohum hazırlama kapasitesi 370 ton/saate ulaştırmıştır.
2002 yılında 210 bin dekar sulu tarım arazisine sahip olan TİGEM, gerçekleştirdiği yatırımlarla 2023 yılında 4,5 kattan fazla artış sağlamış ve sulanan arazi varlığını 995 bin dekara çıkarmıştır.
Böylelikle çiftçinin ihtiyacı, tarımın olmazsa olmazı olan sertifikalı tohum üretimini 130 bin tona çıkarmıştır. 2024 yılı içerisinde de Ceylanpınar Tarım İşletmesinde 52 bin dekar alan daha sulamaya açılacak, böylelikle TİGEM toplam 1 milyon 47 bin dekar alanını modern basınçlı (center pivot) sulama sistemleriyle suluyor olacak. TİGEM hububat üretimini 2023 yılında 307 bin tondan, 2023 yılında %28 artışla 392 bin tona ulaştırmıştır.
“Mirasımız yerel tohum”
2017 yılında Cumhurbaşkanımızın eşi Saygıdeğer Hanımefendi Emine Erdoğan'ın himayelerinde "Mirasımız Yerel Tohum Projesi" başlatılmıştır. 2017-2018 yılları arasında İzmir, Samsun ve Şanlıurfa’da “Yerel Tohum Buluşmaları” gerçekleştirilmiştir. Halkın elinde bulunan yerel tohumlar Tarım ve Orman Bakanlığımıza teslim edilmeye başlanmıştır. 2021 yılı sonu itibariyle teslim edilen tohum sayısı 1.138 adede ulaşmıştır. Teslim alınan tohumların yarısı Bakanlığımızın Tohum Gen Bankasında koruma altına alınmış, diğer yarısı ise çoğaltılması-tanımlarının yapılması ve tescil işlemlerinin tamamlanması amacıyla Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) ve Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’ne (TAGEM) verilmiştir. Bakanlık bünyesinde yer alan kuruluşlar tarafından, gerekli özellikleri taşıyan tohumların çoğaltılması ve tescilinin yapılması süreçleri eş zamanlı olarak sürdürülmüştür. TİGEM işletmeleri ve TAGEM enstitülerinde yetiştirilen kavun, karpuz, fasulye, domates, kabak, biber, hıyar, patlıcan, marul ve mısır türlerinin ekimleri yapılmış, tohumları çoğaltılmış, bitki tasnif ve tanımları yapılmıştır. Söz konusu türlere ait çeşitlerin tescil işlemleri 2021 yılında tamamlanmış, 37 çeşit tescil edilmiş ve milli çeşit listesinde yayınlanmıştır.
Yerli sebze tohumculuğunun geliştirilmesi;
TİGEM-TAGEM işbirliğinde yürütülen ve 2018 yılından itibaren 5 yıllık bir süreci kapsayan projede, domates, hıyar, biber, patlıcan ve kavun olmak üzere 5 farklı türde 7 çeşitle üretim yapılmıştır. Üretilen fidelerin dağıtımı Tarım İl Müdürlükleri kanalıyla üreticilere ulaştırılmış, sebze tohumculuğunda ülke dışa bağımlılık oranı önemli oranda düşürülmüştür.
Toplantıya ayrıca TİGEM İnsan Kaynakları Daire Başkanı Gürcan Çatal, TİGEM Bitkisel Üretim Dairesi Başkanı Noyan Avgın, TİGEM Hayvancılık Dairesi Başkanı Faruk Erkan ve TİGEM At Islahı ve Yetiştiriciliği Dairesi Başkanı Ali Ayar katıldı.
