Okulun son günlerinde okul bahçesinde öğrencilerin toprakla uğraşmalarına şahit oldum ve çok mutlu oldum. Okul öncesi öğrencilerimiz yağmurun tadını çıkararak ağaçların altındaki toprak zeminde toprağı kazıyorlardı. Kimisinin elinde küçük bir metal parçası, kimisinin elinde kaşık, çatal, kimisinin elinde bir dal parçası bulunuyordu. Toprağı eşeleyip duruyorlardı. Çamurun içinde oynayanlar, su birikintilerinde zıplayanlar, daha neler neler... Öğretmenleri de bir yandan onlara destek oluyor bir yandan da toprağı kazmayı öğretmeye çalışıyordu. Ne de olsa çocukların içinde hiç toprakla haşır neşir olmayanlar da vardı muhtemelen.
Bir gün öncesinde anasınıfı öğretmenleri Mücella ve Ayşe Hanım, hocam “Yarın okul bahçesinin uygun bir bölümünde etkinlik yapmak istiyoruz” dediklerinde “Hocam bahçe sizin, istediğiniz etkinliği yapabilirsiniz” dediğimde böyle bir manzara ile karşılaşacağım aklıma gelmemişti. Hatta o gün sabah havanın yağışlı olduğunu görünce etkinliğin de iptal olacağını sanmıştım. Ama yanılmışım. Öğretmenlerin kararlı olması, hazırlıklı ve tecrübeli olmaları burada önemli bir rol oynamış elbette. Bütün çocukların yağmurluklarını ve çizmelerini giymiş olmaları, ellerinde toprağı kazmaya yarayan alet edevatlarının olması takdire şayan bir durumdu.
Çocukları uzaktan biraz seyrettim. O kadar keyif alıyorlardı ki yaptıkları işlerden. Çamura batmaları, ıslanmaları umurlarında değildi. Gerçek eğitim bu olsa gerek diye düşündüm. Stres yok, kovalamaca yok, sataşma yok, dur yapma otur yok... Tam bir dikkat var, odaklanmak var, eğlence var, öğrenme var, aktivite var, beceri var... Daha ne olsun değil mi?
Toprakla uğraşmanın çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimleri üzerindeki olumlu etkileri bilimsel araştırmalarla da desteklenmektedir. Örneğin, 2017 yılında yapılan bir çalışmada, toprakla uğraşmanın çocukların motor becerilerini, yaratıcılıklarını, problem çözme yeteneklerini, özgüvenlerini ve duygusal dengelerini geliştirdiği bulunmuştur. Toprakla uğraşmak, çocukların doğayı tanımalarına, keşfetmelerine, merak duygularını beslemelerine ve doğa sevgisi geliştirmelerine de katkı sağlamaktadır.
Toprakla uğraşmanın insanların ruh sağlığı ve stres yönetimi için de faydalı olduğu bilinmektedir. Toprakla uğraşmak, insanları doğayla bağlantı kurmaya, anı yaşamaya, endişelerden uzaklaşmaya ve mutluluk hormonu salgılamaya teşvik etmektedir. Toprakta bulunan mikroorganizmaların da insanların bağışıklık sistemini güçlendirdiği ve depresyonu azalttığı belirtilmektedir. Toprakla uğraşmak, aynı zamanda insanların sosyal ilişkilerini de geliştirmekte ve toplumsal dayanışmayı artırmaktadır.
Topraklanma yöntemleri de toprakla uğraşmanın bir başka yararıdır. Topraklanma, dünya ile olan bağımızı güçlendirmek, enerjimizi dengede tutmak ve bedensel rahatsızlıkları önlemek için etkili bir yöntemdir. Topraklanmak için imgeleme, yürüyüş veya toprakla oynamak gibi basit ve etkili yöntemler kullanılabilir. İmgeleme yönteminde ayaklarımızdan dünyanın merkezine doğru uzanan köklerimiz olduğunu hayal ederiz. Bu sayede fazla veya negatif enerjimizi toprağa akıtır ve toprağın enerjisini alırız. Yürüyüş yönteminde ise doğada yürüyerek hem bedenimizi hem de zihnimizi rahatlatırız.
Doğal ortamda ayakkabılarımızı çıkartarak toprağa basmak da topraklanmamızı sağlar. Toprakla oynamak yönteminde ise bahçemizde veya saksımızda toprağı eşeleyerek, bitki ekip biçerek veya çamur yaparak topraklanabiliriz.
Toprakla uğraşmak insanı iyileştirir ve geliştirir. Üstelik son derece zahmetsiz ve ekonomik bir uğraştır. Umarım siz de toprakla uğraşmanın faydalarını deneyimleyebilir ve topraklanma yöntemlerini hayatınıza dahil edebilirsiniz.
Çocuklara toprakla uğraşma ve oynama fırsatı veren, onlara ortam hazırlayan öğretmenlerin varlığını bilmek gelecek adına çok ümit verici bir durum. Bizim okul böylesi bir değere sahip olduğu için çok şanslı diye düşünüyorum.
Birçok yazıda olduğu gibi bu yazıyı da bir iki öneri ile bitirmek istiyorum:
Okul bahçelerini de tamamen beton ya da asfalt ile kaplamak yerine bazı bölümleri toprak bırakabiliriz. Toprak zemin birçok açıdan oldukça yararlıdır.
Okul bahçesine kum havuzları oluşturulabilir.
Okul bahçesinde bulunan toprak zeminleri çiçek ve bitkilerle doldurmak yerine belirli alanlar boş bırakılabilir.
İmkânsız diye bir şey yoktur, yeter ki istensin…