AIDS (Kazanılmış Bağışıklık Yetmezliği Sendromu), HIV (Human Immunodeficiency Virus) isimli bir virüsün neden olduğu bir hastalıktır. Bu virüs, vücudun savunma sistemini zayıflatır ve kişiyi her türlü enfeksiyona karşı savunmasız bırakır.
ANKA Ajansı'nın haberine göre, AIDS, en sık korunmasız ve riskli cinsel temasla bulaşır. Çok eşlilik, hastalığın yayılmasında en önemli risk faktörüdür. Kondom kullanımı, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmanın en etkili yoludur. AIDS, ayrıca kan yoluyla, anneden bebeğe veya organ nakliyle de bulaşabilir.
AIDS’in Belirtileri Nelerdir?
HIV virüsü vücuda girdikten sonra, genellikle ilk 2-4 hafta içinde grip benzeri belirtiler görülebilir. Bunlar arasında ateş, baş ağrısı, boğaz ağrısı, lenf bezlerinde şişme, döküntü, kas ve eklem ağrısı sayılabilir. Bu belirtiler geçici olabilir ve kişi kendini sağlıklı hissedebilir. Ancak, bu süreçte virüs vücutta çoğalmaya devam eder ve bağışıklık sistemini zayıflatır. Bu nedenle, düzenli olarak HIV testi yaptırmak çok önemlidir. HIV virüsü, vücutta uzun süre kaldığında, AIDS hastalığına neden olur. AIDS hastalığının belirtileri, vücutta ortaya çıkan çeşitli enfeksiyonlara ve kanserlere bağlı olarak değişir. Bunlar arasında kilo kaybı, gece terlemeleri, ishal, nefes darlığı, öksürük, ağız ve genital bölgede yaralar, deride lekeler, sinir sistemi bozuklukları, görme kaybı, hafıza kaybı, demans gibi ciddi ve hayatı tehdit eden durumlar sayılabilir.
AIDS’in Tedavisi Var mı?
AIDS hastalığının kesin bir tedavisi yoktur. Ancak, antiretroviral tedavi (ART) adı verilen ilaçlar, HIV virüsünün çoğalmasını engelleyerek, bağışıklık sistemini korur ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatır. ART, AIDS hastalarının yaşam kalitesini ve süresini artırır. ART, ayrıca hastalığın bulaşma riskini de azaltır. ART, hastalığın erken evrelerinde başlanması halinde daha etkilidir. Bu nedenle, HIV testi yaptırmak ve sonucuna göre tedaviye başlamak hayati önem taşır.
Dünya ve Türkiye’de AIDS Durumu
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programı (UNAIDS) verilerine göre, 2022 sonunda dünyada 39 milyon kişi HIV virüsü ile yaşamaktadır. Dünyada AIDS artış hızı yavaşlamakta ve yeni tedavi yöntemleri ile yaşam süreleri uzamaktadır. Türkiye ise, halen dünyada HIV/AIDS açısından hastalığın az sıklıkta görüldüğü ülkelerden biridir. Ancak, son yıllarda ülkemizde de HIV/AIDS vakalarında ciddi bir artış gözlenmektedir. Sağlık Bakanlığı verilerine göre, 2021 yılı sonu itibariyle ülkemizde 32 bin 376 kişi HIV virüsü ile yaşamaktadır. Bu sayı, 2015 yılında 8 bin 500 civarındaydı. Bu durum, ülkemizde HIV/AIDS hastalığının son 6 yılda 4 kat arttığını göstermektedir. En çok 25-35 yaş aralığında görülen hastalık için hemen önlem alınmazsa, 2030 yılına kadar yüzde 113 artacak ve toplam olgu sayısı 75 bin civarına ulaşacaktır. Bu da, halk sağlığını tehdit eden çok büyük bir problem oluşturacaktır.
AIDS’ten Korunma Yolları Nelerdir?
AIDS’ten korunmanın en etkili yolu, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmaktır. Bunun için, tek eşli ve sadık bir cinsel yaşam sürmek, cinsel ilişki sırasında kondom kullanmak, cinsel yolla bulaşan diğer hastalıkları tedavi ettirmek gerekir. Ayrıca, kan yoluyla bulaşan hastalıklardan korunmak için, kan ve kan ürünleri nakli yapılacaksa, bunların HIV testinden geçirilmesi, ortak enjektör kullanılmaması, steril iğne ve jilet kullanılması, dövme ve piercing yaptırırken steril malzeme kullanılması, organ nakli yapılacaksa, organın HIV testinden geçirilmesi önemlidir. Anneden bebeğe bulaşmayı önlemek için, hamilelik öncesi ve sırasında HIV testi yaptırmak, sonuca göre tedaviye başlamak, doğum sırasında ve sonrasında gerekli önlemleri almak gerekir.
AIDS Hakkında Farkındalık Yaratmak
1 Aralık, Dünya AIDS Günü olarak kutlanmaktadır. Bu günün amacı, AIDS hastalığı hakkında bilinçlendirmek, hastalığın önlenmesi ve tedavisi için çalışmalar yapmak, hastalığa karşı dayanışma göstermek, hastalara destek olmak ve ayrımcılığa karşı mücadele etmektir. Türk Dermatoloji Derneği olarak, AIDS Farkındalık Günü’nü tüm vatandaşlarımıza hatırlatır, iyileşmeyen yaralarda, deri hastalıklarının belirtilerinin aşırı bir şekilde ortaya çıktığı durumlarda vakit kaybetmeden dermatoloğa başvurmalarını ve eğer şüpheli bir öykü varsa hemen test yaptırılmasını öneririz. Unutmayın, AIDS’ten korunmak mümkündür. Erken tanı ve tedavi hayat kurtarır.