Geçen hafta, BM GöçPaktı nın kabul edilmişti, dün de BM Mülteciler Paktı da onaylandı. 193 üyeli BM Genel Kurulu nda yalnızca ABD ve Macaristan ret oyu kullandı. Ü çülke çekimser kalırken, bazı ülkelerse oylamaya katılmadı.
Dünya üzerinde sayıları 70 milyona yaklaşan mültecilerin durumunun iyileştirilmesini hedefleyen Mülteciler Küresel Paktı Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu nda yapılan oylamada kabul edildi.
Paktın amacı yüksek sayıda mülteci barındıran yoksul ülkelerin yükünü azaltmak. Ayrıca mültecilere eğitim sisteminden ve çalışma piyasasından yararlanma hakkı tanınıp, yardıma muhtaçolanlara yerleşme imkânı yaratılması da amaçlanıyor.
Mültecilerin devletler hukuku gereği korunması 1951 tarihli Cenevre Konvansiyonu ile teminat altına alınmıştı. Bütün dünyadaki mültecilerin sayısı 68,5 milyona yükselmiş bulunuyor. Kendi ülkesinde mülteci durumuna düşenlerin sayısı 40 milyonu buluyor. Mültecilerin büyük bölümü öncelikle Afrika ve Ortadoğu daki nispeten fakir ülkelerde barındırılıyor.
Herhangi bir hukuki bağlayıcılığı bulunmayan pakt, ülkeleri mülteci konusunda takınacakları tavırla ilgili bir rehber niteliği taşıyor. Pakt ile mültecilere, eğitim ve sağlık hizmetlerinin yanı sıra çalışma piyasasından yararlanma hakkı tanınıp, yardıma muhtaçolanlara yerleşme imkânı oluşturulması da hedefleniyor. Paktta ülkelerin ne kadar mülteci kabul edeceklerine ilişkin bir kota ise öngörülmüyor.
Oylama, tartışmalı BM GöçPaktı nın Fas ın başkenti Marakeş te kabul edilmesinden bir hafta sonra gerçekleşti. Küresel Mülteci Paktı, Fas ın Marakeş kentinde onaylanan ve ekonomik nedenlerle başka ülkelere göçeden 277 milyon kişiyi ilgilendiren BM GöçPaktı ndan daha farklı bir nitelik taşıyor. Her iki antlaşma özellikle ırkçı ve göçmen karşıtı kesimlerce eleştiriliyor.
Mülteciler Küresel Paktı ile ilgili hazırlıklar 2016 yılında başlatılmış ve 193 devlet göçmen ve mültecilere doğru davranma yükümlülüğünü kabul etmişti. BM Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi mülteciler paktının 'dünya devletlerinin mülteciler bağlamındaki durumlara daha etkili tepki gösterebilme arayışını' yansıttığını söylüyor.
Birleşmiş Milletler verilerine göre dünya üzerinde 258 milyon göçmen bulunuyor. Göçmenler, dünya nüfusunun yüzde 3.4 ünü oluşturuyor. Veriler, 2000 yılında bu yana göçmen sayısının yüzde 49 arttığını gösteriyor.
ABD ile bazı Avrupalı ülkeler BM GöçPaktı`na dahil olmadı. Aşırı sağcı gruplar, paktı ülkelerin bağımsızlığına ve sınır kontrolü politikalarına tehdit olarak görüyor. Daha önce ABD, Avusturya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti pakta ilişkin çekincelerini dile getirmiş ve kabul etmeyeceklerini açıklamıştı.
BM Mülteciler Paktı için bugün BM Genel Kurulu nda oylama yapılacak. Pakt ile dünya üzerinde sayıları 70 milyona yaklaşan mültecilerin durumunun iyileştirilmesi amaçlanıyor.
Mülteciler Paktı, Fas ın Marakeş kentinde onaylanan ve ekonomik nedenlerle başka ülkelere göçeden 277 milyon kişiyi ilgilendiren BM GöçPaktı ndan daha farklı bir nitelik taşıyor. Her iki antlaşma özellikle sağ popülist gruplarca eleştiriliyor.
Mülteciler Küresel Paktı ile ilgili hazırlıklar 2016 yılında başlatılmış ve 193 devlet göçmen ve mültecilere doğru davranma yükümlülüğünü kabul etmişti.
Mülteciler paktı, insani olduğu kadar kalkınma yardımlarını da kapsıyor ve öncelikle yüksek sayıda mülteci kabul eden ülkelerde altyapının geliştirilmesini amaçlıyor. Her 10 mülteciden 9 u Uganda, Ruanda, İran, Lübnan ve Orta Amerika daki gelir düzeyinin düşük olduğu ülkelerde barınıyor.
Aynı zamanda mültecilere sürekli yerleşim imkânı sağlanması ve insani vize, aile birleşimi ve burslu eğitim koşullarından yararlanabilmeleri için mültecilerin üçüncü ülkelere göçedebilmelerinin kolaylaştırılması da amaçlanıyor.
Birleşmiş Milletler GöçPaktı, Marakeş te bir araya gelen 164 ülke tarafından kabul edildi. Marakeş teki konferansın açılışında konuşan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, paktı 'acıya ve kaosa son vermek için bir yol haritası' sözleri ile anlattı. 2000 yılından bu yana dünyada 60 bin göçmenin öldüğüne dikkat çeken Guterres, anlaşmaya ilişkin edişelere de değindi. Guterres, anlaşmanın Birleşmiş Milletler e üye ülkelerin göçpolitikasına karışma yetkisi vermeyeceğinin altını çizdi. Bağlayıcı olmayan anlaşmaya destek vermeyen ülkelerden biri ABD.
Hukuki bağlayıcılığı olmayan göçpaktı, ülkelerin metinde yer alan 23 hedefi yerine getirme konusundaki siyasi iradesini ortaya koyma özelliğini taşıyor.
34 sayfalık metin, göçkonusunda tüm aktörler arasında uluslararası işbirliğinin güçlendirilmesi gerektiğini ve hiçbir ülkenin göçle tek başına mücadele edemeyeceğini vurguluyor. Düzenli göçiçin yasal yolların iyileştirilmesini isteyen metin, tüm göçmenlerin temel haklara erişim sağlamasını hedefliyor.