Milli Mücadele döneminde Çukurova’da Fransız işgaline karşı ilk kazanılan zaferlerden biri olan Karboğazı Zaferi aradan 103 yıl geçse de Türk tarihinde unutulmayan hadiselerden biridir.

Dünya savaş tarihinde eşine az rastlanan Karboğazı Savaşı, Karboğazı Baskını ve Gülek Boğazı Savaşı olarak da bilinen ve Milli Mücadele döneminde Çukurova’da Fransız işgaline karşı ilk kazanılan zaferlerden biri olan Karboğazı Zaferi’nin neticesinde, 27-28 Mayıs 1920 tarihlerinde 44 Kuvâ-yi Milliye mensubu, 600’den fazla Fransız askerini ve meşhur komutanları Mesnil ile beraber Mersin Gülek’te teslim almıştı.

Milli Mücadele döneminde yurdun dört tarafında olduğu gibi Çukurova’da da kendilerini “çete” olarak tanımlayan Kuvâ-yi Milliye birlikleri bölgeye işgale gelen Fransız birliklerine karşı mücadele yürüttüler.

Fransızların “Verdün Kahramanı” dedikleri ve Fransa’nın sembol askerlerinden Binbaşı Pierre Mesnil komutanlığında, Fransız 412. Taburu 27 Aralık 1919 günü Pozantı, Gülek ve civarını işgal etti.

İşgalin ana nedeni Pozantı ile Gülek Boğazı’nı, Anadolu’da cereyan eden Milli Mücadele unsurlarının Çukurova ve Akdeniz ile olan bağlantısını kesmekti.

Bölgedeki Kuvâ-yi Milliye güçleri de harekete geçerek Kavaklıhan Müfrezesi’ni teşkil etti ve Pozantı’yı çembere aldı.

Çukurova’nın unutulmayan komutanlarından Tekelioğlu Sinan, Adana’da bulunan Fransız İşgal Komutanı General Dufieux’ya 1 Nisan 1920 günü telgraf çekerek Adana ve çevresini boşaltmasını talep etti. General Dufieux’nun Pozantı’daki Fransız birliklerine destek için yolladığı müfrezeler, o dönem çeteciler olarak da bilinen Kuvâ-yi Milliye mensuplarının olağanüstü gayretleriyle püskürtülürken Belemedik ve Kavaklıhan bölgeleri de aşırı sert çatışmalara sahne oldu.

Toros Dağları’nda zorlu mücadelenin gerçekleştiği günlerde Ankara Hükümeti 13 Nisan günü Yüzbaşı Saffet Bey’in Pozantı Kuşatma Komutanı olarak atamasını yapar.

Çatışmalar neticesinde Fransız işgalci birlikleri çaresiz şekilde Toros Dağları’ndan aşağıya doğru Tarsus’a kadar çekilmek zorunda kalır. Bu arada Fransızlar havadan yardım sağlamaya girişirler fakat başarılı olamazlar.

Ardından Pozantı ilçesi ve çevresi Türk askerlerinin kuşatması altında kalır. Daha öncede Türk askerlerine iki kez mağlup olan Fransız komutan Dufieux, etrafı çevrilmiş olan işgalci komutan Mesnil’e Pozantı’dan çıkıp Namrun-Gözne üzerinden Mersin’e gitmesini ya da isterse teslim olabileceğini söyler.

KUMCU VELİ KILAVUZLARI OLUR

Bunun üzerine Binbaşı Mesnil, 9 subay, 696 asker, 1 yaralı subay, 8 yaralı asker, 4 süvariden oluşan birliğiyle, 44 sivil gayrimüslim ve 39 Türk esirini de yanı alır ve Pozantı’dan ayrılarak yola düşer. Burada kendisine en büyük desteği veren gecenin karanlığıdır.

Bu arada Pozantı’da ayrılan Fransız işgalciler yolda denk geldikleri Türklere de zulüm yapmaktan geri durmaz. Fransızlar 26 Mayıs 1920 günü yolda karşılaştıkları Gülek köylüsü Kumcu Veli’yi de esir alırlar. Kılavuz olmasını istedikleri bu köylü yani Kumcu Veli Fransızları Tarsus’a doğru değil de Karboğazı tarafına götürür. Bu gelişmelerden haberdar olan bölgedeki köylüler vaziyeti Milli Mücadele birliklerine bildirir.

KARA AFET VE KARA BOMBA MÜFREZESİ

“Kara Bomba Müfrezesi” Komutanı  ve “Kara Afet” lakaplı Üsteğmen Hasan Fehmi Bey ile askerleri, Pazın Çukuru’nda Fransızları tuzağa düşürür. Buradaki Fransızlar öncü birliktir. Birliğin 120 askeri komutanları ile beraber esir alınır.

Türk askerler geride kalan Fransız askerleriyle çetin bir mücadeleye girerler. 27 Mayıs’ı 28 Mayıs’a bağlayan yağmurlu gece yarısında Türklerin yoğun ateş altında kalarak önemli kayıplar veren Fransızlar için tek yol teslim olmaktır.

FRANSIZ ESİRLERE İKRAM YAPILIR

44 kişiden oluşan Türk birliklerine teslim olmak isteyen Binbaşı Mesnil öncesinde teslim şartlarını görüşmek ister. Nihayetinde yapılan müzakerenin ardından 1 binbaşı, 3 yüzbaşı, 1 doktor, 5 teğmen, 522 asker, 150 yaralı ile birlikte 2 kıta dağ topu, 830 tüfek, 13 makineli tüfek, 27 otomatik tüfek ile önemli miktarda teçhizat Türkler tarafından teslim alınır. Fransızca bilen Teğmen Besim vesilesiyle gerçekleşen müzakere ve esir alınmanın ardından pilav ve ayran ikram edildikten sonra Fransızlar Kayseri’deki cezaevine yollanır.

44 KAHRAMAN ÖNEMLİ ROL ÜSTLENDİ

44 Milli Mücadele kahramanı. tam donanımlı ve döneme göre hayli teknolojik silahlarla donatılmış, 600’ü askerden oluşan ve  toplam 718 kişilik taburu esir almıştır. Çukurovalıların hâlâ hafızalarından silmediği ve Fransızların mağlup edildiği Karboğazı Zaferi sonrası Ankara’nın telgrafla tebrik ettiği 44 kahraman sayesinde Fransızlar Çukurova’da ve Akdeniz bölgesinde tutunamayacakların farkına varırlar.

FRANSIZLAR GİDİNCEYE KADAR SÜRER

Adana’nın Pozantı ilçesinin yıllardır belediye başkanlığını yapan aynı zamanda Pozantılı olan Mustafa Çay, Karboğazı Zaferi sonrasında Toros Dağları’nda, Pozantı ve civarında Fransızlar tamamen temizleninceye kadar bölgede şiddetli çatışmaların sürdüğü söylüyor. O dönemki kahramanları rahmetle yâd ettiğini ifade eden Mustafa Çay Pozantı’ya gelen misafirlere döneme dair bilgileri anlatmasıyla da bilinirken yine döneme dair ilçede önemli etkinliklerde düzenlemektedir.

Ankara Anlaşması’nın zeminini oluşturan Karboğazı Zaferi’nin anısına bölgeye heykel de dikilmiştir.