“Kıl şefî’i ümeme arz-ı niyâz”

Abone Ol

Değerli okuyucularımız, bugünkü yazımın öznesinde günümüz minyatür sanatının usta isimlerinden Gülçin Anmaç`ın 'Topkapı Sarayı Mukaddes Emanetler Dairesi ve Destimâl-i Şerif Töreni' isimli minyatürü var. &nbsp

Minyatür sanatımıza birbiri ardına yeni eserler ve isimler kazandırmakta olan Sn. Gülçin Anmaçmezk&ucirc r minyatürde Topkapı Sarayı`nın manevi olarak en değerli hazinesi olan Mukaddes Emanetler ile en değer verilene özenli yaklaşımı, Ü mmet-i Muhammed`in evlatlarına gösteren Destimal-i Şerif törenini, birazdan detaylıca arz edeceğimiz hususi merasimle ilgililerine takdim edilen destimal üzerinde minyatür ve hüsn-i hat sanatlarının cihanşümul ifade tarzlarıyla günümüz insanlarının irfanına arz ediyor.

Böyle bir girişten sonra Osmanlı asırlarının İstanbul`una Topkapı Sarayı`na, destimâl programlarının orta yerine gidiyoruz.&nbsp

Topkapı Sarayı ndaki Hırka-i Şerif ziyaretlerinin diğer bir adı da destimâl programlarıydı. Farsça mendil, el bezi anlamına gelen destimâl, Hırka-i Şer&icirc f e sürülmekle anlam kazandığı için 'Destimâl-i Şer&icirc f' adıyla anılır olmuştur.

Enderunlular, Ramazan-ı Şer&icirc f`ten aylar önce Topkapı Sarayı nda destimâlleri hazırlamaya başlar, tahta kalıplarla basılarak hazırlanan mendiller Ramazan-ı Şerif ayına kadar Hırka-i Saâdet Dairesi ndeki Destimâl Odası nda muhafaza edilirdi.&nbsp

Ramazan-ı Şerif ayının on beşi geldiğinde Osmanlı Cihan Devleti`nin muhtelif bölgelerinde yaşamakta olan 'sahibü l-hayrât ve`l-hasenât'a hayır sahiplerine, mektep, medrese, cami, yaptıranlarla, fakirlikten toprağa düşmüş bulunanları koruyup gözetenlere destimâl-i şerif merasimine katılmaları için mektupla davetiye gönderilirdi. Hırka-i Şerif ziyaretine Saray tarafından davet edilmek başlı başına büyük bir hadiseydi ve davet mektubunu alanlar memleketlerinden İstanbul`a Topkapı Sarayı na dualarla uğurlanırdı.&nbsp

Ramazan-ı Şerif ayının on beşinci günü hazirunla birlikte hayır, hasenât sahipleri de Hırka-i Saâdet dairesinde hazır bulunur, gümüş sandıklar içerisinde, yeşil ipek kadife örtülere sarılarak muhafaza edilmekte bulunan Hırka-i Şerif getirilir, inci işlemeli şeritlerin içerisinden tâzim gösterilerek, salavât-ı şerifeler okunarak yerinden çıkartılır, mendiller, merasim esnasında Efendimizin (sav) Hırka-i Saâdet lerine sürülerek davetlilere hediye edilir, davetliler destimâlleri öpüp koklayarak teslim alırlardı.&nbsp

Değerli kumaşlardan hazırlanan, üzerinde 'Hırka-i Hazret-i Fahr-i Risâlet' ibaresinin, salavât-ı şerifelerin, âyet-i cel&icirc lelerin, Efendimizin (sav) güzel isimlerinin ve şefaatle ilgili hadis-i nebev&icirc lerin yazılı bulunduğu, etrafı iğne oyalarıyla işlenmiş olan, çoğu kez ipekten üretilen mendiller, Efendimiz in (sav) hırkasıyla temas ettikten sonra 'Destimâl-i Şer&icirc f' ismini alır, ömür boyu kutlu bir emanet olarak evlerde saklanırdı. Destimâller, Mevlid kandillerinde, Ramazan-ı Şerif aylarında, mübarek gün ve gecelerde çıkartılarak öpülür, teberrüken başın, gözün üzerine sürülürdü.&nbsp

Reşat Ekrem Koçu, Mukaddes Emanetler ve Destimâl-i Şerif merasimlerini, muhalled eseri İstanbul Ansiklopedisi`nde şöyle anlatıyor: 'Hırka bir bohça içinde, bohça bir altın çekmece içinde, nihayet hey`eti umumiyesi bu altun sanduka içindedir. Yedi ağır işlemeli kıymetli bohça, üzeri inci işlemeli kalın şeritlerle sarılmıştır. Şerit çözülür, bohçalar açılır, altın çekmece de altın anahtarı yine kendisinde duran Padişah tarafından bizzat açılırdı. Nihayet son bohça da çözülür, mukaddes hırka da ortaya çıkardı. Ziyaret, hırkanın sağ omuzu hizasından yakasını öpmekten ibaretti. Yalnız, hırkanın kendisi öpülmez, öpülecek yere bir dülbent konularak öpülürdü. Ziyaret günü birkaçyüz parça dülbent hazırlanmış bulunurdu. Zira her öpen ziyaretçi, hırkanın üstünde öptüğü dülbendi alır, kudsiyet sinmiş bir hatıra olarak saklardı.'

Padişahın verdiği tülbentlerin üzerinde 'Hırka-i hazret-i fahr-i rüsül`e/Atlas-ı çarh olamaz pây-endaz/Yüz sürüp zeyline, takb&icirc l ederek/Kıl şef&icirc `i ümeme arz-ı niyâz' ibaresi yazılı bulunurdu.&nbsp

Destimâl-i Şerif lerin emanetçileri evlatlarına vefât ettiklerinde mendilleri yüzlerinin üzerine örtüp bu şekilde defnedilmeleri yönünde vasiyetlerde bulundukları için Destimâl-i Şerif lerden çok azı günümüze ulaşmıştır.

Hamiş: Ü lkemizi yangın yerine çeviren vatan ve medeniyet düşmanlarının kendi emelleri içinde yanıp küle dönmeleri temennisiyle yangınlarda hayatlarını kaybedenlere Hz. Allah`tan rahmet niyaz ediyorum.&nbsp