Güneş fırtınası nedir ve nasıl oluşur?
Güneş fırtınası, Güneş’in manyetik alanında oluşan kısa devreler sonucu, Güneş yüzeyindeki koyu renkli güneş lekelerinden ışın ve plazma patlamalarının meydana gelmesi olayıdır. Bu patlamalar, röntgen, ultraviyole, gama gibi ışınları ve yüksek enerjili parçacıkları uzaya saçar. Eğer patlama, Güneş’in Dünya’ya bakan tarafında gerçekleşirse, bu ışın ve parçacıklar Dünya’ya ulaşabilir. Bu da Dünya’nın manyetik alanını ve dış atmosferini ısıtır ve bozabilir.
Güneş fırtınasının etkileri nelerdir?
Güneş fırtınası, Dünya’nın manyetik alanını ve dış atmosferini ısıtırken, aynı zamanda uyduları da doğrudan etkiler. Uydularda oluşan ısınma ve hasar, GPS, cep telefonu, uydu TV gibi haberleşme ve navigasyon sinyallerinde parazitlenme, kesinti veya kayıplara neden olabilir. Ayrıca, kutuplara yakın bölgelere sefer yapan uçakların telsiz bağlantıları da güneş fırtınalarından olumsuz etkilenebilir.
Güneş fırtınalarının bir diğer etkisi de, Dünya’nın manyetik alanındaki değişimlerin elektrik şebekelerine yansımasıdır. Bu da elektrik akımında dalgalanma, aşırı yüklenme veya kısa devre gibi sorunlara yol açabilir. Uzmanlar, şiddetli bir güneş fırtınasının, Dünya’daki elektrik ve iletişim ağlarını bile çökertebileceğini kaydediyor.
Güneş fırtınalarının bir başka sonucu da, gökyüzünde renkli ışıkların oluşmasıdır. Bu ışıklar, güneş fırtınasından gelen enerji yüklü parçacıkların, Dünya’nın atmosferindeki gaz molekülleriyle çarpışması sonucu ortaya çıkar. Bu olaya, kuzey yarım kürede “kuzey ışıkları” veya “aurora borealis”, güney yarım kürede ise “güney ışıkları” veya “aurora australis” denir.
Güneş patlaması ne zaman olacak?
Güneş patlamaları, güneş fırtınalarının bir parçasıdır ve güneş fırtınaları da Güneş’in 11 yıllık aktivite döngüsüne bağlıdır. Güneş’in aktivite döngüsü, güneş lekelerinin sayısının artıp azalmasıyla ölçülür. Güneş lekeleri ne kadar çok olursa, güneş fırtınaları ve patlamaları da o kadar sık ve şiddetli olur. Güneş’in aktivite döngüsünün son zirvesi 2014 yılında gerçekleşmişti. Bu yıl ise güneş aktivitesinin en düşük seviyede olduğu bir dönem yaşanıyor. Ancak bu, güneş patlamalarının olmayacağı anlamına gelmiyor.
NASA, 15 Aralık 2023 tarihinde, son 6 yılın en güçlü güneş patlamasının gerçekleştiğini duyurdu. Patlama, NASA’nın Güneş Dinamikleri Gözlemevi tarafından aşırı ultraviyole ışık teknolojisi kullanılarak görüntülendi. Patlamanın, Dünya’yı da etkileyebileceği açıklandı. NASA’dan gelen açıklamada, “Güneş patlamaları radyo iletişimini, elektrik şebekelerini, navigasyon sinyallerini etkileyebilir ve uzay araçları ile astronotlar için risk oluşturabilir” denildi.
