Gastronomi üzerine çok büyük bir ekonomi dönüyor. Başta turizm, tarım, gıda, zücaciye ve catering gibi sektörlerle içiçe hareket eden gastronominin oluşturduğu ekonomik hacim son yıllarda hızlı bir şekilde gerçekten büyük rakamlara ulaştı. Özellikle bu sektörlerin başını çeken turizmde büyük bir gastronomi alanı açıldı diyebilirim. Rakamla ifade edecek olursam dünya turizm gelirlerinin yüzde 27’sini 1,1 trilyonla “Gastronomi Turizmi” oluşturuyor. Fransa, İtalya ve İspanya gibi ülkeler gastronomi turizminden büyük paylar alırken özellikle son yıllarda kültürümüzün ayrılmaz bir parçası olan Türk gastronomisinin kısmen de payının yükseldiğini görmek sevindirici. İşte ulaşılan bu ekonomik büyüme, herkesin gastronomiden pay almaya çalışmasına ve dikkatlerin bu sektörün üstünde toplanmasına neden oluyor. Dahasını söyleyeyim, Gastronomi üzerinden daha iyi bir dünya oluşturma fikri doğdu ve bu da son yüzyılda bu sektörün gelişmesine ve hızla büyümesine bir katkı sağladı.
Köklü bir tarihe sahip ve çok zengin bir kültürel altyapısı olan Türk mutfağını sürdürülebilir kılmanın yolu da ancak güçlü bir Türk gastronomisinden geçiyor. Yine bu coğrafyanın bir değeri olan yöresel yemeklerimizin varlığını ve ürün çeşitliliğini korumak, tarım ve hayvancılığı teşvik etmekte ancak gastronomi ile mümkün görünüyor. Dolayısıyla gastronomisine önem veren ülkeler başta ekonomi olmak üzere birçok alanda bir adım öne geçiyor.
Gastronomi turizminde Türkiye
Türkiye’nin de son yıllarda gastronomi turizminden küçük bir pay alması sevindirici bir gelişme olarak görülebilir. Ancak bana göre bu yeterli değil. Ülkemizde gastronominin Turizmin bir dalı olarak görülmesinin farkına biraz geçvarıldı. Binlerce yıllık tarihi geçmişiyle Türk gastronomisi, dünyadaki en zengin mutfaklar arasında yer alıyor. Türk mutfağının tarih kokan bu lezzetleri, ülke turizmi açısından da çok kritik bir öneme haiz. Öyle ki; Türkiye’ye ilgi gösteren turistlerin yüzde 3’ü gastronomi için bu topraklara gelirken söz konusu rakam, turizm gelirimizin ancak yüzde 5’ini oluşturuyor. Hâlbuki Türk mutfağının organikliği, tazeliği ve pişirme yöntemleri sayesinde kaliteli şeflerimizin elinden çıkan o muhteşem yemekler, dünya gastronomisinde büyük bir fark oluşturabilir. Bu da bu pastadan daha çok pay almamızı sağlayabilir, ancak ne yazık ki öyle olmuyor.
Gastronomi ekonomisi nereye gidiyor?
Türkiye’de İş Dünyası dergisi yine her zamanki gibi sektörleri yakından takip etmeye devam ediyor. Bu ayda gastronomiyi gündeme alan dergi ve Genel Yayın Yönetmeni Celal Toprak, benimde katıldığım “Gastronomi Ekonomisi Nereye Gidiyor” başlıklı bir panel tertip etti. Sektörün önemli isimleri bir araya getirilerek bu alanda merak edilen sorulara yanıtların arandığı etkinlik, İstanbul Lale Vakfı'nda gerçekleşti. İş dünyasının önemli isimlerinin katılım sağladığı panele “gastronominin geleceğin sektörü olacağı” öngörüsü damga vurdu.
“Her ay dergiyi bir sektöre ayırıyoruz”
Türkiye’de İş Dünyası dergisi Genel Yayın Yönetmeni Celal Toprak açılış konuşmasında dergi konseptine vurgu yaparak şunları söyledi; “Dergimizin 18'inci sayısında gastronomi konusunu ele aldık. Gastronomi bildiğiniz gibi Türkiye'nin önümüzdeki dönemde yeni umudu olacak. Geziyoruz fakat gittiğimiz yerlerde ne yenir ne içilir o bölgenin kendine özgü neleri var bu da konularımız arasında. Biz, bu konuların ekonomisiyle ilgiliyiz. Gastronominin uzmanı olmasak bile ekonomisine ilgimiz var. Önümüzdeki dönemde gastronomi ekonomisinin Türkiye turizmine, Türkiye ekonomisine çok önemli katkı yapacağını düşünüyoruz. Bunun da burada dergimizle beraber startını verdik. Bütün sektör bileşenlerinin bu konuya ilgi göstermesini istiyoruz. Bu nedenle dergimizin 18'inci sayısında gastronomi konusunu ele aldık.”
Ömer Kartın, gastronomi turizminde iyi bir konumdayız.
Panelin moderatörü, İstanbul Seyahat Acentaları Tanıtım ve Geliştirme Derneği (İSATAG) Genel Sekreteri ve 24’üncü Dönem Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Gastronomi Turizmi İhtisas Başkanı Ömer Kartın, “2023 yılında gastronomi ve gastronomi turizminde önemli bir konuma ulaşma şerefine nail olmuş durumdayız. Bu şerefin önemli bir parçası da bu etkinliği düzenleyerek sektöre öncülük eden Türkiye’de İş Dünyası dergisine aittir. Özellikle son yıllarda Türkiye'de gastronomi turizmine çok emeğimiz olmuştur. Burada bulunan herkes bu emeğin birer paydaşıdır” dedi. Turizm sektörüne vurgu yaparak sözlerine devam eden Ömer Kartın, “Turizm, dünyada hızla büyüyor. Bu alanın katma değeri yüksek, meraklısı fazla. Bu alanda dünya fuarlarını takip ediyorum. Dünyanın ilgi odağı konuların başında gastronomi ve seyahat geliyor” diyerek gastronomi alanı üzerinde yoğunlaşmanın gerekliliğine işaret etti.
“Türk mutfağını dışarıya anlatan kimse yok”
Panelin başlangıçkonuşmacısı Deraliye Restaurant Kurucusu ve Şefi Necati Yılmaz; “Türk mutfağını anlatan çok değerli şeflerimiz var ama bizi başkasına anlatan kimse yok. Yurt dışında bizi yabancı dilde anlatabilen biri yok. Ben bu işe öncelikle reklamımı yapabilecek yabancı bir çalışanla başladım. Yurt dışında yemek dersleri verdim. Bulgaristan, Polonya, Rusya, Ukrayna, Kırgızistan gibi ülkelerde yemek dersleri öğretmeye başlayacağız. Bu durum yurt dışında kendimizi daha iyi anlatmaya olanak sağlayacak. Bununla beraber gittiğimiz ülkelerde kendi restoranlarımızı oluşturduk. Çok fazla Rus ve Türki Cumhuriyetlerinden misafir ağırlamaya başladık. Bu da restoranımı benzerlerinden ayrıştırarak yurt dışında daha çok tanınan bir restoran haline getirdi” diye konuştu.
“Dijitalleşme gastronomiye olan ilgiyi artırdı”
Panelin 2. konuşmacısı Turizm Profesyoneli ve Türkiye Gastronomi Turizmi Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Ayça Bilgin; “Türkiye öyle bir ülke ki sahip olduğu varlıklarla ve tarihiyle müthiş bir turizm çeşitliliğini bünyesinde barındırıyor. Turizm deyince birçoğumuzun aklına Antalya’nın denizi, kumu, güneşi geliyor ama Türkiye sadece bunlardan ibaret bir ülke değil. Son zamanlarda Z kuşağıyla birlikte iyice yukarı çıkan dijitalleşme arzusu var. Bu sosyalleşmeyle beraber dijitalin kullanılmasıyla yeme içme kültürlerine ilgi giderek arttı. Farkındaysanız artık birçok genç, gastronomi okumak istiyor. Turizmde seçim yaparken nereye gidebilirim sorusunun yanına yeni bir soru eklendi: ‘Nerede ne yiyebilirim?’. Buna göre bir seçim yapmaya başlandı. Bizim üzerimize düşen ise kendi sahip olduklarımızı bu yeme içme kültürüyle ön plana çıkarmak” ifadelerini kullandı.
“YİYECEK İÇECEK ALIŞKANLIKLARINDA İKİ TEMEL NOKTAYA GİDECEĞİZ”
Panelin 3. Konuşmacısı Nalia Karadeniz Mutfağı Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Tarakçı, “Biz gastronomi mutfağı içerisinde olan insanlar ekonomik açıdan neye sahip olduğumuzun farkında değiliz” ifadesiyle bir eleştiri sunarak başlayan aynı zamanda çalışmalarında estetiğe çok dikkat ettiğini belirterek “Ben önce estetik sonra statik hastası bir insanım. Estetik yakalayamadığım ve onu pratiğe koyamadığım müddetçe plan yapamam” sözleriyle vurguladı. “Yiyecek içecek alışkanlıklarında iki temel noktaya gideceğiz. Marketten aldığımız hazır yiyecekleri ısıtacağız ya da sosyalleşmek için dışarı çıkıp restoranlarda yemek yiyeceğiz. Bunun başka bir alternatifi yok” diyen Tarakçı, sözlerini şöyle sürdürdü; “Güven duyulan, mutfak kültürüne bağlı kalan ve sağlıklı ürünler üreten yöresel mutfaklara özlem ve ihtiyaçdoğdu. Aslında bu bir nevi örf, adet, gelenek ve göreneklerine bağlılığın da bir göstergesidir. Her ne kadar dünya globalleşme adı altında yakınlaştırılmaya çalışılsa da pandemi sürecinde gördük ki her köyün, her ilçenin, her ilin ana geçim kaynağı harici mutfak kültürünü oluşturan ürünlerin eko tarım ile mikro ölçekte sürdürülebilirliğini sağlamamız gerekiyor.”
Teşekkür Sertifikası alanlar
- Hacı Abdullah Korun -Hacı Abdullah Lokantaları Kurucusu
- Necati Yılmaz -Deraliye Restaurant Kurucusu Ve Şefi
- Volkan Arık -Lokanta By Divan Şefi
- Hamdi Arpacı -Hamdi Restaurant Kurucusu
- Süleyman Tarakçı -Nalia Karadeniz Mutfağı Yönetim Kurulu Başkanı
- Levent Avcı -Şeref Büryan Kebap 4. Kuşak Temsilcisi
- Fatih Aşçı- Nokul Lezzet Grubu Yönetim Kurulu Başkanı
- Murat Kaşıbeyaz –Kaşıbeyaz Lezzet Grubu Yönetim Kurulu Başkan Vekili
- Ömer Kartın -İsatag Genel Sek. Ve 24. Dönem Türsab Gastronomi Turizmi İhtisas Başkanı
- Ayça Bilgin -Turizm Profesyoneli Ve Türkiye Gastronomi Turizmi Derneği Yönetim Kurulu Üyesi
- Salih Arslan -İlav Yönetim Kurulu Başkanı
- Burhan Akdağ -İlav Yönetim Kurulu Üyesi