Lozan Barış Antlaşması 100 yıl önce imzalandı

Lozan Barış Konferansı, 20 Kasım 1922'de başladı ve zaman zaman yapılan kesintilerle Lozan Barış Antlaşması'nın imzalandığı güne kadar devam etti. Konferansta, TBMM hükümetini İsmet İnönü başkanlığında Dr. Rıza Nur Bey ve Hasan Saka'dan oluşan heyet temsil etti. Barışın kazanılması için diplomasi masasına oturan İsmet İnönü başkanlığındaki Türk heyeti, kesintilerle birlikte 8 ay süren görüşmelerin her safhasında, Türk halkının kayıtsız şartsız bağımsızlık hakkından vazgeçmedi. 143 madde, bir ön söz ve 4 bölümden oluşan Lozan Barış Antlaşması, Türk istiklal ve hakimiyetinin tanınması bakımından önem arz eden antlaşma olarak kabul edildi. Lozan Barış Antlaşması, 23 Ağustos 1923'te TBMM tarafından onaylanarak yürürlüğe girdi. Görüşmeler sonunda varılan anlaşmaya göre, Suriye sınırı 20 Ekim 1921'de imzalanan Ankara Antlaşması ile belirlendiği şekilde kabul edildi. Irak sınırının gelecekte İngiltere ve TBMM arasında yapılacak bir görüşme ile belirlenmesine karar verildi. Yunanistan sınırı, Mudanya Antlaşması'nda olduğu şekliyle kabul edilirken, Yunanistan, savaş tazminatı olarak Karaağaç'ı Türkiye'ye bıraktı. Antlaşmayla Sovyet sınırı, Gümrü, Moskova ve Kars Antlaşması ile belirlendiği gibi kaldı, Doğu Anadolu'da bir Ermeni devleti kurulmasından vazgeçildi. Kapitülasyonlar, Lozan Antlaşması ile kesin olarak kaldırılırken, Bozcaada ve Gökçeada Türkiye'ye bırakıldı. İtalyanlarda kalan On İki Ada, 2. Dünya Savaşı'ndan sonra İtalya'nın çekilmesiyle Yunanistan'a bırakıldı. Antlaşma uyarınca; Türk devletinin sınırları içindeki yabancı okulların Türk kanunlarına uyması, okulların öğreniminin Türk devletince düzenlenmesi kayıt altına alındı. Fener Rum Patrikhanesi'nin yabancı kiliselerle ilişki kurmaması şartıyla Türkiye'de kalması kabul edilirken, azınlıklara verilen ayrıcalıklar kaldırıldı, tüm azınlıklar Türk vatandaşı kabul edildi. Anlaşmayla İstanbul'daki Rumlar hariç diğer yerlerdeki Rumların Yunanistan'a, Batı Trakya hariç diğer illerdeki Türklerin Türkiye'ye gönderilmesi suretiyle iki ülke arasında nüfus mübadelesine karar verildi. 20 Temmuz 1936'da imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile de Lozan'da üzerinde en çok durulan başlıklardan "Boğazlar" konusu çözüme kavuşturuldu. İsmet İnönü, Lozan Antlaşması'nı imzaladı.

Lozan Konferansı'na giden ilk heyet üyeleri toplu halde gözüküyor, (İnönü Vakfı-1922)

Rıza Nur, İsmet İnönü, Hasan Saka, Lozan'da. (İnönü Vakfı-1923)

Lozan görüşmelerine giden İsmet İnönü, Rıza Nur ve diğer üyeler Türk bayrağı takılı otomobilin yanında. (İnönü Vakfı-1923)

Rıza Nur, İsmet İnönü, Hasan Saka Lozan Konferansı'nın yapıldığı binanın merdivenlerinde, (İnönü Vakfı-1923)

İsmet İnönü, toplantı masasında, ayağa kalkmış elindeki notlara bakarak konuşma yapıyor. (İnönü Vakfı-1923)

Lozan Barış Konferansı'nda Türkiye'yi temsil eden heyetin Başkanı İsmet İnönü, Fransa delegesi General Pelle ile birlikte vapur gezisinde. (İnönü Vakfı-1923)

Lozan Anlaşması'nın imzalandığı salonda, delegeler imzalamanın başlamasını bekliyor. (İnönü Vakfı-1923)

Lozan konferansı katılımcılarından bir bölümü, (İnönü Vakfı-1923)

Lozan Anlaşması imzalandı. (İnönü Vakfı-24.07.1923)

Lozan Barış Konferansı'nda Türkiye'yi temsil eden heyetin Başkanı İsmet İnönü, Rıza Nur ve heyet üyeleri birlikte görülüyor. (İnönü Vakfı-1923)

İsmet İnönü, imza töreninden sonra Lozan Üniversitesi'nden ayrıldı. (İnönü Vakfı-24.07.1923)

İsmet İnönü, Lozan görüşmelerine katıldı. (İnönü Vakfı-24.07.1923)

Lozan Barış Konferansı'nda Türkiye'yi temsil eden heyet başkanı İsmet İnönü, Lozan’dan döndü. (İnönü Vakfı-24.07.1923)

Lozan Barış Konferansı'nda Türkiye'yi temsil eden heyetin Başkanı İsmet İnönü, Lozan dönüşü kendisini karşılayan merasim birliğini teftiş ediyor. (İnönü Vakfı-24.07.1923)

Lozan Barış Antlaşmasının imzalandığı üniversite (Palais de Rumine) binası. (İnönü Vakfı-24.07.1923) (AA)