Doç. Dr. Aras Bozkurt (Anadolu Ü niversitesi ile 'Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm ve Dijital Eğitim' konusunda yaptığımız söyleşiye devam ediyoruz;
AY: Ü lkemizdeki dijital dönüşüm süreçleri nasıl yapılıyor?
BOZKURT: Ü lkemizde ise dijital dönüşüm süreçlerinin teknoloji odaklı yapıldığını, insan ve süreçunsurlarının göz ardı edildiğini sıklıkla görüyoruz. Genellikle dijital dönüşüm projeleri yüksek bütçeli teknoloji yatırımları olarak ortaya çıkıyor ve maalesef bu teknolojiler hızla eskidiği için sürdürülebilirlik sağlanamıyor. Oysa, küresel bilgi ekonomisinde rekabet edebilmek ve söz sahibi olabilmek için bu altyapıların dijital bilgi çağının gereklerine göre güncellenmesi bir gerekliliktir.
Teknolojiye yapılan yatırımlarda ise 'teknolojinin yanlış yorumlandığını' sıklıkla görüyoruz. Sözlük anlamı ile ele alındığında teknoloji sadece 'ne' bilgisini niteleyen araçgereçleri değil, aynı zamanda 'nasıl' bilgisini niteleyen yöntem bilgisini de kapsamaktadır. Dolayısıyla, somut ve soyut teknoloji ayrımı ile birlikte, dijital dönüşüm süreçlerinde sadece araçlara değil bu araçları nasıl kullanacağımıza yönelik yöntem bilgisine de yatırım yapmalıyız. Ancak, sadece somut teknoloji odaklı yapılan, dijital dönüşümün insan ve süreçbileşenlerini göz ardı eden projelerden dolayı dijital dönüşüm süreçlerinde fark yaratan, değer üreten bir projemiz ve hatta stratejik bir yol haritamız ne yazık ki yok.
Son olarak, şu noktanın da vurgulanması çok önemli. İnsanın paydaş olduğu bir süreçte dönüşüm zihinsel olarak tabandan başlayıp tavana yükselir. Bununla beraber, merkezi anlayışla tepeden inme projelerle başarıya ulaşmamız ve zihinsel dönüşümü gerçekleştirmemiz hiçgerçekçi bir senaryo değildir.
AY: Dijital dönüşümün bu denli öne çıktığı bir ortamda dijital eğitim ile ilgili gözlemleriniz nelerdir?
BOZKURT: Öncelikle şu ayrımı yapmanın önemli olduğunu vurgulamak istiyorum. Dijital eğitim aslında içerisinde pek çok uygulamayı barındıran çatı bir kavramdır. Bu anlamda, e-öğrenme, mobil öğrenme, çevrimiçi öğrenme gibi farklı pedagojik tasarımların uygulandığı çevrimiçi uzaktan eğitim süreçleri de bu kavramın içinde yer alır. Bu noktada, gerekli öğrenme/öğretim tasarımı yapmadan ve pedagojik stratejileri işe koşmadan dijital eğitimin etkili, verimli ve anlamlı olmasını beklememiz çok naif bir düşünce olur. Her ne kadar pandemiyle beraber sıklıkla dijital eğitim süreçleri kullanılsa da, yapılan yanlış uygulamalar, uzman desteğinin alınmaması, dijital eğitimin ekrandan slayt okunması şeklinde yorumlanması gibi sebeplerden dolayı zaten bir imaj sorunu yaşayan dijital eğitimin daha büyük yaralar aldığını ve itibarının zedelendiğini düşünüyorum.
Her ne kadar özelde bazı üniversiteler bu krizi fırsata çevirip iyi uygulamalar yapabilse de genel anlamda yükseköğretim ekolojisinde anlamlı işlerin yapılamadığını üzülerek görüyorum. Pandemi sürecinde ortaya çıkan bir diğer durum ise uzaktan eğitimin öne çıkan bir uygulama olmasıyla bir gecede uzaktan eğitim uzmanlarının türemesi ve maalesef bunların birçok yükseköğretim kurumunda yanlış stratejilerin gelişmesine sebep olmasıdır.
Ayrıca, dijital eğitim süreçlerini sadece teknoloji odaklı düşünmek dijital eğitimin özünde olan 'esneklik, erişim, açıklık, fırsat eşitliği, sosyal adalet ve hakkaniyet gibi kavramların geri plana itilmesine' sebep olmakta bilginin özgürleşmesi ve eğitimin demokratikleşmesi gibi evrensel amaçların göz ardı edilmesine neden olmaktadır.
AY: Son olarak dijital dönüşüm ve dijital eğitim bağlamında nasıl bir değerlendirme yaparsınız? Bu süreçleri doğru yapılandırmak için neler yapmalıyız?
BOZKURT: Bu noktada bazı eleştirel sorular sorup, kolektif olarak yükseköğretim ekosisteminde cevaplar aramamız gerektiğine inanıyorum.
Örneğin bir özne olarak insan, dijital dönüşüm sürecinin neresindedir?
Dijitalleşme ve dijital dönüşüm bir amaçmı yoksa bir araçmıdır? Öznenin insan olduğu yerde dönüşüm nereden başlamalıdır? Teknolojiyi nasıl yorumlayıp anlamlandırarak sürdürülebilir projeler gerçekleştirebiliriz?
Kısaca toparlayacak olursak dijital dönüşüm ve dijital eğitim süreçlerini doğru tanımlamalı ve her ne kadar teknolojiden sıklıkla bahsediyor olsak da bu süreçlerin merkezinde insan olduğunu unutmadan gelecek senaryoları yazmalıyız.
AY: Verdiğiniz güncel bilgiler için çok teşekkür ederim.
BOZKURT: Teşekkür eder, başarılı çalışmalar dilerim; .
