MEHMET POYRAZ/İttifakgazetesi.com
Azerbaycan Cumhuriyeti yıllardır işgal altında tutulan Karabağ bölgesinde yasa dışı Ermeni güçlerden temizlenen Hankendi şehrinde bir caddenin adını "Enver Paşa" olarak değiştirdi. Bakü yönetiminin bu adımı Karabağ'da 19 Eylül'de başlatılan antiterör operasyonunun ardından gelmesi dikkat çekti.
Azerbaycan Ordusu tarafından kadim toprağı Karabağ’da 19 Eylül 2023 günü anti-terör operasyonu başlatılmış ve 24 saat içerisinde bölge yasa dışı oluşumlardan temizlenmişti. Sonrasında Karabağ’daki Ermeni nüfusa yönelik entegrasyon çalışmasına başlanırken bölgedeki söz de ‘askeri komutanlar’ ve ‘cumhurbaşkanı’ işledikleri suçlardan dolayı yargılanmak üzere tutuklanmıştı.
Terör amaçlı kurulan sözde ‘Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’nin Karabağ’daki faaliyetinin tamamen sonlandırılmasının ardından bölgeye gerekli gıda, enerji ve petrol ürünleri yardımı sağlayan Bakü yönetiminin aldığı son kararlarından biri de işgalden kurtardığı Hankendi şehrinde bir caddenin adını “Enver Paşa” olarak değiştirmesi oldu. Azerbaycan bu adımla tarihi mesajda verdi.
ENVER PAŞA’NIN AZERBAYCAN TARİHİNDE ÖNEMİ
28 Mayıs 1918'de bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan Cumhuriyeti, söz konusu bağımsızlık sürecinde kendisini ilk tanıyan Osmanlı Devleti ile önemli anlaşmalar imzalamıştı. Buna göre yapılan anlaşmayla Azerbaycan ile Osmanlı arasında siyasi, hukuki, ticari ve askeri alanlarda dostane ilişkiler kurulması kararlaştırıldı. Aslında iki ülke arasında bunların hepsi çok öncesinde vardı ve yapılan anlaşmayla resmiyete dökülmüş oldu.
Anlaşmanın asıl önemi ise Osmanlı Devleti’nin bölgede resmi olarak bulunmasına olanak sağlamasıydı. Zira Azerbaycan, İngiliz güçlerinin işgali ile Ermeni ve Bolşeviklerin korkunç katliamlarına karşı Osmanlı hükümetinden yardım talebinde bulunmuştu. Talep üzerine, Osmanlı Devleti'nin Harbiye Nazırı olan Enver Paşa, kardeşi Nuri Paşa'yı Azerbaycan'ın yardımına göndermek üzere görevlendirmişti.
BAKÜ’NÜN BAŞKENT OLUŞUNDA OSMANLI ETKİSİ
Nuri Paşa’nın komutanı olduğu Kafkas İslam Ordusu'nun, Bakü'nün kurtarılmasında büyük bir rol oynadığı tarihi süreçte, Azerbaycan ve Osmanlı Devleti işbirliğiyle, Bakü'nün başkent olmasının temelleri atılmıştı. Kafkas İslam Ordusu’ndaki Osmanlı askerleri Bakülüler tarafından coşkuyla karşılanırken şehirde hâlâ dillendirilen geçit töreni düzenlenmişti.
Bakü’ye doğru hareket ettiğinde asker mevcudu 11 bin civarında olan Kafkas İslam Ordusu, Azerbaycan ordusundan yaklaşık 1000 kişilik katılımla 12 bin kişilik askeri güce dönüşmüştü. Kafkas İslam Ordusu, ilkin Göyçay, Salyan, Ağsu ve Kürdemir'i katliam yapan işgal güçlerinden temizlemiş, 15 Eylül 1918'de 30 saat süren şiddetli çarpışmalardan sonra Bakü'yü kurtarmıştı.
Azerbaycan'da sadece 2 ay kalan fakat ülkenin toprak bütünlüğünün sağlanması ve Bakü'nün başkent olmasında önemli rol oynayan Osmanlı destekli Kafkas İslam Ordusu’nun bölgedeki faaliyetleri uzun sürmedi.
Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'ndan yenik çıkması ve 30 Ekim 1918’de imza edilen Mondros Mütarekesi gereği savaştan önceki sınırlarına çekilmesi sonucunda, Kafkas İslam Ordusu 16 Kasım 1918’de Bakü'den ayrılmak zorunda kalmıştı.
