Cemil Meriç`i 13 Haziran 1987 tarihinde yolcu etmiştik. Aradan 32 sene geçti. Bir su misali akan zaman, beraberinde Cemil Meriç`in de önemini arttırdı. O artık münzevi bir yıldız değil insanımıza ve insanlığa her dem hayat veren bir güneş;
Bu satırların yazarı olan ben ise Cemil Meriç`ten en fazla istifade edenlerdenim. Daha çok Ü mit Meriçkanalıyla istifade ettiğim Cemil Meriçhazırladığımız bir kitapla noktalanacak sanmıştım. Ne mümkün! Nitekim Alev Alatlı 'Bu yazı, Cemil Meriç`in peşine takılan, ardından devir devir, ülke ülke sürüklenen bir okurunun hikâyesi. Zaman zaman öfke, zaman zaman hayranlık, zaman zaman kıskançlık, zaman zaman ret, zaman zaman minnetin egemen olduğu baş döndürücü bir serüven. Kâh tek vücut olacak kadar yakınlaşan, kâh kurtuluşu uzaklaşmakta bulan, bazen aylarca küsen, ezilen, ama dönüp dolaşıp kendisini yine onda sınayan bir okur. Meriç`in bir tek okura yaptığı, bir tek okurdaki aksi' sözleriyle bu hususu çok iyi vurgulamaktadır. Bir bakıma Alatlı, Cemil Meriç`le ve onun düşüncesiyle hemhal olan herkesin ortak kaderini dile getirmektedir.
Erol Güngör 'Bu Ü lke Bir Acayip Ü lkedir' isimli yazısında 'Çağın dışına çıkıp Cemil Meriç`i okumak, onunla konuşmak, daha doğrusu onu dinlemek ne kadar güzel' der.1970`li yıllarda söylenen bu ifadeyi bugün 'çağın içine girip, ısrarla Cemil Meriçokumak, onunla konuşmak ve onu dinlemek ne kadar güzel' şeklinde algılamak daha isabetli olacaktır kanaatindeyim.
Cemil Meriçkimdir? Kendi ifadesiyle, kendini topluma adayan bir münzevi fikir işçisi. Dün ile bugün ve yarın arasına kelimeden, sevgiden köprü kurmaya çalışan bir fikir adamı. Yirminci asır Türk düşünce ve edebiyat hayatının en önemli kılıçlarından birisi. 'Bir çağın, daha doğrusu bir ülkenin vicdanı olmak, idrakimize vurulan zincirleri kırmak, yalanları yok etmek, Türk insanını Türk insanından ayıran duvarları yıkmak: muhteşem bir maziyi daha muhteşem bir istikbale bağlayacak bir köprü olmak isterdim' iddiasından dolayı bir bakıma Türkiye`nin Balzac`ıdır.
Cemil Meriçhakkında onlarca tez, kitap ve yüzlerce makale hazırlanmıştır. Tespit edebildiğimiz kadarıyla Honore de Balzac`la ilişkisine temas edilmemiştir. Meriç`in hayatının tercüme ile ilgili döneminin en önemli meşgalesi Balzac tercümeleridir. Altın Gözlü Kız, Onüçlerin Romanı başta olmak üzere hayatının birkaçyılını dahi olarak nitelendirdiği Balzac`ın eserlerine gömmüştür. Bu nedenle Cemil Meriçdüşüncesinin kavranılmasında onun tercüme devrinin anlaşılması önemli yer tutmaktadır. Tercüme dönemine Dücane Cündioğlu, Cemil Meriçhakkında hazırladığı üçkitapla bir nebze temas etti.
Onüçlerin Romanı`nın önsözünde Balzac`tan 'hayatımın büyük hadiseleri eserlerimdir.' sözünü alır ve bir Corneille, bir Hegel, bir Spinoza için de böyle değil mi sorusunu sorar? Yine 'Ben kaleme ve mürekkebi zincirlenmiş bir kürek mahkû muyum' diyen Balzac`ı ızdırap, mesai ve ümit dolu ölünceye kadar anlaşılmayan, kimsenin elinden tutmadığı ve zaruretle pençeleşen hayat hikâyesinden dolayı seviyordu Cemil Meriç. Balzac`ta bir bakıma kendi hayatını görmektedir. 
Hayatı boyunca hür düşünceyi savunmuştur. Ancak yazılarında aşırı yönlendirme mevcuttur. Okura tek tercih sunar: söyleneni kabul etmek. Onun yönlendirme ve telkinleri okuru rahatsız etmez. Tersine entelektüel dünyasında ki sorunları giderir. Bu haliyle hür düşüncenin büyük şövalyesi okurunu adeta kendisine esir eder. Hatırımızda tutmamız gereken husus Onun entelektüel birikimidir. Yazdıkları geniş bir entelektüel tecessüsün ürünü olan Cemil Meriçgenellikle deneme tarzında yazmıştır. Söylediklerine katılsak da, katılmasak da yazılarının öğreten, araştırmaya sevk eden, düşündüren ve adeta okuyucuyu kütüphaneye hapseden bir havası vardır. Yazılarında onlarca isim ve kitap adının adres olarak verilmesi bir cümlenin birçok görüşü ve kitabı bir çırpıda özetlemesi, bizi ister istemez belli adreslere gönderilmektedir. Cemil Meriçsöylediklerini kuramsal olarak özlü ve açık bir biçimde dile getirmiş okurunu araştırmaya, okumaya, düşünmeye ve sorgulamaya sevk etmiştir.
Cemil Meriç`te bir insandır. Onun da yer yer tezatları vardı. Tezatlarını 38 yaşında gözlerini kaybetmesine bağlarsak daha iyi olur. Yine, Ziya Gökalp ve Hilmi Ziya Ü lken başta olmak üzere birçok simayı adeta palasıyla doğramaktadır. Haklı olduğu hususlar olmakla birlikte bu eleştirilerinin bir kısmında duygusal hükümler verdiği kanaatindeyim. Hatta Hisar Dergisi`nin Mart 1973,111`nci sayısında kaleme aldığı ve Ziya Gökalp`e saldırdığı 'Türkperestlik ve Türkiyat' isimli yazısındaki görüşlere de katılmam mümkün değildir.
Haziran`a aylardan Cemil Meriçdesek olmaz mı? Bana göre pekâlâ olur. Hatta ikiye bölelim Haziran`ı. İlla birileri yılı 12 aya böldü diye bizde mi öyle yapmalıyız.İstersek yılı 24`e veya 36`ya da böle biliriz. Bizi kim engelleyebilir ki? Haziran`ın 15`inden sonrasına da 15 Haziran 1961`de vefat eden Peyami Safa`nın adını verelim. Ve devam edelim: Sırasıyla Temmuz`a İdris Küçükömer ve Nurettin Topçu, Ağustos`a Abbas Sayar ve Tevfik Fikret,Eylül`e Bedri Rahmi Eyüpoğlu ve Ahmet Haşim,Ekim`e Attila İlhan ve Ziya Gökalp, Kasım`a Yahya Kemal ve Doğan Avcıoğlu, Aralık`a Mehmet Akif Ersoy ve Ahmet Mithat Efendi,Ocak`a Halide Edip Adıvar ve Ahmet Hamdi Tanpınar, Şubat`a Barış Manço ve Tarık Buğra,Mart`a Ömer Seyfettin ve Aşık Veysel,Nisan`a Kemal Tahir ve Erol Güngör,Mayıs`a da Necip Fazıl Kısakürek ve Sait Faik Abasıyanık ayları diyebiliriz.
Hatta yılı 52 haftaya ya da 365 güne bölebilir ve her bir haftaya veya güne bir değerin adını verebiliriz. Buna kim engel olabilir ki? İnsan düşüncesine kim sınır çizebilir ki?
Şimdi aylardan Haziran`dır.
Yani Cemil Meriç`tir.