Asgari ücretteki zam talepleri, geçtiğimiz pazartesi günü başlayan pazarlık süreci kapsamında devam ediyor. İkinci görüşmenin ise 18 Aralık'ta planlandığı biliniyor. Ancak, henüz her iki tarafın da üzerinde anlaşabileceği belirli bir zam oranı ortaya çıkmış değil. İşçi sendikaları ve işverenler arasında pazarlık masasında belirgin bir rakamın belirlenip belirlenmeyeceği ise merak konusu.
Pazarlık sürecinde, enflasyon, yaşam maliyeti ve ekonomik koşulların nasıl değerlendirileceği belirsizliğini koruyor. Her iki tarafın talepleri ve beklentileri arasında bir uzlaşma sağlanıp sağlanamayacağı, 18 Aralık'taki ikinci görüşme sonrasında netlik kazanacak.
Sosyal Güvenlik Müşaviri Emin Yılmaz, milliyet.com.tr'ye yaptığı açıklamada asgari ücretle ilgili süreci değerlendirdi. Yılmaz, toplamda 4 toplantının planlandığını ve ilk toplantıda herhangi bir rakam teklifi sunulmadığını belirtti.
Sonraki toplantılar için yol haritası ve tarihlerin belirlendiğini ifade etti. İkinci toplantıda tarafların belirli rakamlar üzerinden değerlendirmelerde bulunacağına inandığını dile getirdi.
Hangi rakamlar üzerinden pazarlık yürüyecek?
İşçi ve işverenler arasındaki asgari ücret pazarlığında belirlenecek rakam, birçok faktöre dayanmaktadır. Yaşam maliyetleri, geçinme endeksleri, refah payı, ülke ekonomisi, gerçekleşen ve hedeflenen enflasyon gibi parametreler göz önünde bulundurularak karar verilecektir.
TÜRK-İŞ Başkanı Ergün Atalay, her toplantı sürecinde özellikle vurguladığı kırmızı çizginin açlık sınırı olduğunu belirtti. Kasım ayı itibarıyla TÜRK-İŞ, açlık sınırını 14.025 TL, bekar bir kişinin yaşama maliyetini 18.239 TL, yoksulluk sınırını ise 45.686 TL olarak açıklamıştı. Aralık ayı verileri ise henüz açıklanmadı, bu nedenle güncel rakamların dikkate alınması önemlidir. Bu parametreler, taraflar arasındaki pazarlık sürecinde belirleyici olacaktır.
İşçi tarafı genellikle en üst rakamdan masaya otururken, işveren tarafı bu rakamı aşağı çekmeye çalışacak. Bu süreçte devlet ise her iki tarafı da gözeterek arabuluculuk görevini üstlenecek.
Masadaki en güçlü senaryo
Asgari ücrette masadaki en güçlü senaryo, bu yılki rakamın enflasyon verilerine dayalı olarak belirlenmesi olabilir. Orta Vadeli Program'da (OVP) 2023 yılı için hedeflenen enflasyon oranı yüzde 65 olarak açıklanmıştı. Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan da geçtiğimiz aylarda yıllık enflasyon tahminini % 62 ile % 68 arasında medyan olan % 65 olarak belirtmişti. Ekonomik verilere dayanarak, bu tahminin büyük olasılıkla gerçekleşeceğine inanılıyor.
Eğer yıllık enflasyon %65 olarak gerçekleşirse, 2023'ün ilk yarısında TÜFE %19,77'ye yükselecek; soyutlandığında ikinci yarıyıl %37,77 olacaktır. Bu durum, asgari ücretin belirlenmesinde başlangıç verisi olarak değerlendirilebilir.
Diğer tarafta, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, çalışanları, emeklileri ve memurları enflasyona ezdirmeyeceklerine dair beyanatları da masadaki güçlü unsurlar arasında yer alıyor.
Bu durumda, mevcut asgari ücretin net tutarı olan 11.402,32 TL'ye %37,77'lik altı aylık enflasyon eklenerek bir artış gerçekleşiyor. Bu hesaplamaya göre, asgari ücretin altı aylık enflasyon sonrasındaki tutarı 15.708,98 TL olarak ortaya çıkıyor. Ancak, bu rakam refah payını içermiyor.
Refah payı verilecek mi?
Refah payı konusunda geçmiş dönemlere bakıldığında benzer uygulamaların olduğunu görmekteyiz. Örneğin, ocak ayında 8.506 TL olan asgari ücret, %19,77'lik enflasyon karşısında %34'lük bir zam alarak 11.402 TL seviyesine yükselmişti.
Bu geçmiş uygulamaların bir göstergesi olarak, yeni dönemde de refah payının olacağı düşünülmekte. Ancak, bu konuda net bir rakam belirlenmedi ve resmi bir açıklama da gelmedi. Tahminlere göre, refah payı ile birlikte ilave zam miktarı belirlenecek ve asgari ücretin net tutarı bu şekilde açıklanacak.