Değerli okuyucularımız,
Bugün sizlere çok önemli bir konu hakkında bilgiler aktarmaya çalışacağız.
Alerji konusunu ele alacağız.
Nedir alerji? Alerji veya allerji vücudun herhangi bir yabancı maddeye karşı gösterdiği aşırı tepkidir. Alerjileri olan insanların bağışıklık sistemi, alerjen dediğimiz bu yabancı maddeye karşı gösterdiği aşırı tepki hastada birtakım belirtilere neden olur. Alerji kişiye özel bir durumdur. Alerjik insanların hassas olduğu maddeler birbirinden farklı olabilir. Bazıları için polen alerjen bir madde olabilirken, bazıları için de çilek alerjen olabilir.
Alerji nasıl oluşur?
Bağışıklık sistemi aşırı tetikte olan bir insan, alerjenle karşılaştığında bazı olaylar meydana gelir:
1-Bağışıklı sistemimiz iyi bir belleğe sahiptir. Normalde zararsız olan alerjeni zararlı olarak algılayıp, ilk karşılaşmasında o alerjene özgün antikorlar üretmeye başlar, bu antikorlar IgE sınıfındandır. Böylelikle daha sonra alerjenle karşılaştığında onu tanıyıp hemen tepki verecektir. Bu olaya 'duyarlanma' denir.
2-Bu alerjenle tekrar karşılaştığında, onu tanır ve o alerjene özgün antikorlar mast hücresi denilen bir kan hücresine bağlanırlar.
3-Antikorların bağlanmasından sonra mast hücrelerinden histaminin gibi bazı maddeler salgılanır ki bu da ciltte, burunda, gözde alerjik belirtilere neden olur.
Alerjen eğer havadaysa, göz, burun ve akciğerlerde belirtilere neden olur (Gözlerde yaşarma, burun akıntısı, öksürük, nefes darlığı vs.) Alerjen eğer havayla yutulmuşsa, ağız, mide ve bağırsaklarda alerji tepkilere neden olacaktır. (Kabızlık, gaz, şişkinlik, ishal vs.)
Bazen Alerjik tepki sıklıkla tüm sistemi etkileyecek boyutlara ulaşır ve sonucunda mast hücrelerinden salınan kimyasallar tansiyon düşüklüğü, şok, bilinçkaybı ve ölüme neden olabilir. Bu duruma 'anafilaktik şok' denir.
Alerji bir hastalık mıdır?
Alerji tek başına bir hastalık sayılmaz. Vücut bazen hassaslaşır ve bir maddeye tepki gösterir. Siz de onu bilir, tedbirinizi alırsınız.
Toplumda insanların büyük bir bölümü, bir ya da birkaçmaddeye karşı alerjik olabilir. Burada önemli olan alerjinin boyutunun artmaması ve alerji sebebiyle ortaya başka bir hastalığın çıkmamasıdır.
Atopi nedir?
Atopi, alerjik bir bünyeye sahip olmak demektir. Bu durum kalıtsaldır. Yani anne veya baba alerjik bir bünyeye sahipse, bu durumda çocuğun da alerjik olma ihtimali artar. Ama tamamen normal de olabilir. Ya da tam tersi, yani çocuk alerjik olduğu hâlde anne, baba normaldir.
En sık rastlanan alerjenler nelerdir?
Alerjen maddeler kişiden kişiye değişebilir demiştik. Bununla beraber en sık karşılaşılan alerjenler:
&bull Ev tozu akarları,
&bull Polenler,
&bull Küf mantarları,
&bull Güneş alerjisi,
&bull Soğuk alerjisi,
&bull Gıda katkı maddeleri alerjisi, (çeşidi 10-15 bin arasındadır)
&bull Kimyasallar (boya, badana, egzoz),
&bull Kozmetikler,
&bull Bilgisayar (elektromanyetik alan),
&bull Çok katlı gökdelenler (Her yanı elektronik cihazlarla donanımlı vb. olduğu için),
&bull Sigara (içinde dört bin çeşit madde var),
&bull Besin alerjenleri, Hayvan alerjenleri,
&bull İlaçalerjenleri vs.
&bull Genel olarak tek tek saymaya kalkışıldığında 200-300 bin alerjen madde vardır.
Alerjik hastalıklar nelerdir?
&bull Alerji sebebiyle vücutta görülen hastalıklardan söz edelim biraz da...
&bull Bitmeyen burun nezlesi,
&bull Sinüzit,
&bull Göz nezlesi,
&bull Bazı burun polipleri,
&bull Ayrıca alerjiye bağlı olarak, orta kulak iltihabı, ürtiker ve egzama gibi alerjik hastalıklar, deri hastalıkları, gıdaya bağlı tepkiler, ilaçve kimyasal maddelerden doğan alerjik vakalar alerjik rahatsızlık olarak sayılabilir. Ü stelik birçok kimse, bu tür rahatsızlıkların birçoğunun gizli alerjik bir rahatsızlık olduğunu bilmez.
Alerjik astımın belirtileri nelerdir?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi alerjik hastalıklar, etkiledikleri yerlere göre farklı belirtiler verir. Saman nezlesinde göz ve burun etkilenirken, astımda akciğerler, egzamada deri etkilenir.
Alerjik astımın belirtileri:
&bull Kuru öksürük,
&bull Hırıltılı solunum,
&bull Göğüste sıkışma,
&bull Nefes darlığı: Bronşların daralması ve üretilen mukus tıkacının havayolunu iyice engellemesi nedeniyle ciddi nefes darlığı olabilir.
Krize sebep olan tetikleyiciler:
&bull Alerjik astımı en sık tetikleyen nezle, grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonları,
&bull Kirli hava,
&bull Polenler,
&bull Egzersiz,
&bull Bazı besin ve katkılı maddeler,
&bull Hava değişikliği vs.
Saman nezlesinin belirtileri nelerdir?
&bull Belirli dönemlerde ya da sürekli hapşırma,
&bull Burunda kaşıntı,
&bull Burun akıntısı,
&bull Burun tıkanıklığı,
&bull Geniz akıntısı,
&bull Boğazda gıcıklanma,
&bull Gözlerde yaşarma kızarıklık ve kaşıntı,
&bull Kulakta dolgunluk hışırtı, kaşıntı,
&bull Baş ve kulak ağrısı,
&bull Koku alma bozukluğu,
&bull Tat alma bozukluğu,
&bull Ses bozukluğu vs.
Cilt Alerjilerinin belirtileri nelerdir?
&bull Ciltte kaşıntı,
&bull Kurdeşen adı verilen kabarcıklar,
&bull Kırmızı renkli döküntüler,
&bull Sulanma, kabuklanma,
&bull Deride kalınlaşma, renk değişikliği vs.
Sindirim sistemini etkileyen alerjilerin belirtileri nelerdir?
&bull Bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı,
&bull İştahsızlık,
&bull Kilo kaybı,
&bull Gelişme geriliği,
&bull Kansızlığa bağlı hâlsizlik,
&bull Soluk benizlilik,
&bull Göz kapakları ve bacaklarda şişlikler gibi yakınmalar vs.
Alerjik hastalıklar nasıl teşhis edilir?
Teşhiste en yardımcı olan hastanın hikâyesidir. Hastanın alerjene maruz kalma sonrası ortaya çıkan belirtiler ama ataklar arasında tamamen normal olması önemlidir. Bunun dışında deri testleri tanıya yardımcı olabilir. Ama çok sayıda allerjen vardır ve bunlar sadece deri test ile belirlenemeyebilir. Alerjik hastalarda kanda IgE seviyesi yüksek olabilir. Ayrıca hastalığın tipine göre değişen teşhis yöntemleri vardır.
Alerjik hastalıklarda tedavi
Alerjik hastalarda en etkin korunma allerjenden uzak kalmaktır. Çoğu zaman bu mümkün olmaz. Ama en aza indirmek için ev içinde bazı önlemler alınabilir. Örneğin evde hayvan beslememek, toz barındırabilecek eşyaları kullanmamak (halı, döşeme, yün yastık), evde sigara içilmemesi, parfüm, çamaşır suyu gibi rahatsız edici kokulardan uzak durmak vs.
Alerji tedavisinde kullanılan ilaçlar:
Antihistaminikler: Yukarıda bahsettiğimiz histamin maddesinin etkilerini önlüyor. Bazı antihistaminikler uyku hâli ve sersemlik verebilir ve bu nedenle gün içinde kullanımı uygun olmayabilir.
Kortikosteroidler: Alerjinin bağışıklık sistemindeki aşırı bir tepkiden kaynaklandığını belirtmişitk. Kortikosteroidler bağışıklık sistemini baskılayarak etki gösterir. Özellikle acil durumlarda çok etkin bir ilaçolmasına karşın uzun süreli kullanımında birçok yan etkisi olabilir. Bu yan etkiler ilacın lokal etkili formunun (örneğin astımda fısfıs olarak veya egzemada merhem olarak kullanılan) kullanılması ile en aza indirilebilir. Kortikosteroidleri sistemik olarak kullanıldığında önemli olan bazı yan etkileri olur. Bağışıklık sisteminin baskılanması nedeniyle enfeksiyona meyil artar. Kan şekerini yükseltir. Özellikle şekeri ve astımı olan hastalarda bu sorun olabilir. Kilo aldırır, mide şikâyetlerine ve ülsere neden olabilir.
Diğer: Astımda kullanılan mast hücre stabilizatörleri, bronşları genişleten bazı ilaçlar da sık kullanılanlar arasındadır.
Aşı tedavisi: Alerji hastalarında ancak kısıtlı bir gruptaki hastalara etkisi olan bu yöntemle allerjenin tekrarlayan küçük dozlarla uygulanması ve allerjene karşı olan duyarlılığın azaltılmasına dayanarak etki eder.
Bu konuya bir sonraki yazımızda devam edeceğiz;
Sağlıklı günler dileğiyle;
