Ahi Evran’ın asıl adı Mahmud b. Ahmed el-Hoyî’dir. Ahi Evran lakabı sonradan verilmiş olmakla beraber, Ebu’l Hakayık (hakikatların babası) anlamına gelen bir diğer lakabı Nasîrüddin “dinin yardımcısı” anlamına gelir.
Bağdat’ın ilmi atmosferini teneffüs etmesi ve fütüvvet teşkilatında üst düzey insanlarla bir arada bulunması Ahi Evran’a çok yönlü bir kişilik kazandırmıştır. Mahmud b.Ahmet el-Hoyî, tahminen 1205 yılında Anadolu’ya göç etmiş ve çeşitli işlerle meşgul olan Anadolu insanının dağınıklığını görmüş çare aramıştır. Moğol tehlikesine karşı halkı bilinçlendirmek için çaba göstermiştir.
Ahi Evran, hocası Evhadüddin Kirmânî’nin kızı Fatma Bacı ile evlenmiş, Kayseri’ye yerleşip burada bir debbağlık atölyesi kurmuştur. Fütüvvet eğitiminin tesiri ile teşkilatçı yönü yüksek olan Ahi Ervan, esnaf ve sanatkârların bir dayanışma içinde olması gerektiğine inanmış ve bir esnaf birliği kurup adını da Ahi Birliği koymuştur.
Ahi Evran, kurmuş olduğu Debbağlar Çarşısı’nın ortasına cami, zaviye yaptırarak ahilere hem ahlakî eğitim, hem de bilgi içerikli dersler verirken, Moğol tehlikesine karşı askerlik ve savaş eğitimi de yaptırmıştır. Ahilik günümüzde anlaşıldığı gibi sadece bir meslek teşkilatı değil aynı zamanda çok yönlü bir sivil toplum örgütüdür.
Kaşgarlı Mahmud’un hazırladığı Divânü Lügâti’t Türk’te “ahi” kelimesinin eli açık, cömert anlamında kullanılan ve Türkçe olan “akı”dan geldiği kaydedilmektedir. Arapça’da, “Ahi” kardeş anlamına gelmektedir. Ahi birliklerinin yüzyıllar öncesinden bugüne ışık tutmasında, birlik, beraberlik, yardımlaşma, birbirine güven, saygı, sevgi kavramları vardır.
Hoca Ahmet Yesevi, Yunus Emre, Hacı Bayram Veli, Hacı Bektaş-ı Veli, Mevlâna, Ahi Evran’ların yaşadıkları dönemler ve bin yıl önce söyledikleri sözlerin bugün kabul görmesinin nedenleri detaylıca incelenmeli ve günümüz toplumuna uyarlanmaya çalışılmalıdır. Akıl, bilim, çalışma ve ahlak demek olan ahiliği anlamak, anlatmak,ahilik vizyonunu bugüne taşımak ülkemizin bu günü ve geleceği için çok önemlidir.
Ahi Kültürünü Araştırma ve Eğitim Vakfı, Ahilik Haftası’nda, 2023 yılının ahisi olarak; cömert, tevazu sahibi, merhametli, sofrası açık Osmanlı Mutfak Sanatları Uzmanı Şef Recep İncecik’i “Temsili Şed Kuşatma ve Ahilik Beratı” na layık gördü. Sadece mutfak sanatlarında değil aynı zamanda İttifak Gazetesi imtiyaz sahibi, bir girişimci olan Recep İncecik, ahilik ilkelerini değişen dünyamızın teknoloji, kültür, ekonomik şartları ile harmanlayıp, “İnsanların en iyisi, insanlara faydalı olandır.” Hadis-i Şerifinde buyurduğu gibi çalışmalarını toplum faydasına sunmaya gönül vermiştir.
“Hak ile sabır dileyip bize gelen bizdendir ilim, akıl ve ahlak ile çalışıp bizi geçen bizdendir.” Ahi Evran
