Sırlı Süleyman Efendi mutluluğun formülünü açıklıyor!

İnsan olma ve insan kalma davasında başarılı olanlar hal ve kâl lisanlarıyla çevresindekileri ferdan ferda mutlu ettikten sonra netice itibarıyla kendileri de biiznillah mutlu olur. Çünkü mutluluklar paylaşıldıkça çoğalırken acılar, bölünüp paylaşıldıkça azalır. 

‘Sır’rını, İstanbul Üniversitesi Hukuk fakültesi İdare Hukuku Ana Bilim Dalı Başkanı Aydın Gülan hocanın; aşk-ı ilahiye mazhariyetini, Yolcu Sanatkâr Hattat Mahmut Şahin’in keşfettiği Sırlı Süleyman Efendi “İnsan olma ve insan kalma davasında başarılı olanlar hal ve kâl lisanlarıyla çevresindekileri ferdan ferda mutlu ettikten sonra netice itibarıyla kendileri de biiznillah mutlu olur” cümlesini kurduktan sonra ince Adıyaman tütününden sardığı içimliğinden derin bir nefes çektikten sonra içinde ebedî mutluluk terkipleri sıralanan kelâma kaldığı yerden devam etti.

“Malum olduğu üzere insan eşref-i mahlûkattır. Hayat avunmak ve teselli bulmaktır. Canlı avunan ve teselli bulandır. İnsan avunan ve teselli bulandır. Teselli mekânı, içinde yaşadığımız ve faniliğini bir türlü idrak edemediğimiz dünyadır. Dünya ise yeme, içme, mal biriktirip toplama, yığma yeridir. Âkil insanın tesellisi dünya ile olamaz, ahret iklimiyle, ukba ile olur. Tesellisi dünya ile olan, her iş ve fiilinde dünya ile canlı olan, ‘belhüm edall’dir onun vatanı, ‘esfel-i safilîn’dir, rütbesi hayvan bile değildir.

Dünya teselli mekânı; hayatın gerçek ve hakiki, öteki manası eşref-i mahlûkat olma, yani insan olma davası… Hayat, bütün bu avunma ve teselli yönleri ile insan için bir imtihan; Bu imtihanda insanın bütün âlemlere rüştünü ispatlamak zorunda olduğu vazife, görev, kutlu dava, insan olma davası… Evet, bizim, benim, senin, onun ve herkesin davasının, insan olma davası olması gerekir.

Dava, Hazret-i İnsan olma meselesi

Vazife, Cenab-ı Allah`ın teklif ettiği, yeryüzündeki o halifenin ismi olan insan olma davası…

Dava, Hazret-i İnsan olma meselesi. Elest bezmi’ne gidin bir an! Gözlerinizi yumunuz, derin bir tefekküre dalın! Niçin yaratıldığınızı, var edildiğinizi, dünyaya gönderilişinizin amacını düşünün. Hafızanızda Ahzâp S resi`nin 72’inci ayet-i celilesini canlandırın. Haşyetullahtan yufka gibi incelmiş gönül dilinizle okuyun: “Muhakkak ki biz emâneti göklere, yere ve dağlara arz ettik de (onlar) onu yüklenmekten çekindiler ve ondan korktular insan ise onu yükleniverdi. Doğrusu o çok zâlim, çok câhildir.”

Dağların dahi üstlenmekten imtina ettiği bu vazifeyi, bütün isyan ve cahilliğine rağmen kabul eden insan; Cenab-ı Allah`ın bütün âlemlere vekili olarak, halifesi olarak, hükümdarı olarak tayin ettiği ve atadığı insan; eşyanın, canlı, cansız, hayvanat nebatat, her şeyin ona faydalı kılınmak üzere boyun eğdirildiği insan imtihan dünyasındaki insan her an sınanıyor. 

İnsan, esfel-i safilin ile eşref-i mahlûkat arasındaki o kader çizgisinde verdiği söz ile sınanıyor; cüz-i iradesi ile ya insan olacak, ya da başka bir şey; ya insan olacak, ya soytarı!

Şems Sûresi, insanın nefsinin fücurâtı, kötülükleri ile ondan sakınmanın yolunu gösteriyor. İnsan, ruhun faziletleri ile nefsin bitip tükenmek nedir bilmeyen arzuları arasında tercihte bulunması itibarıyla sınanacak; Bu yönüyle hayat, bu yönüyle dünya, imtihan meydanı; Bu yönüyle hayata atılmak yani imtihana atılmak…

Meslek kutludur. İnsan mesleğinin adamı olmalıdır

Hayata atılan insanın ‘zaten hayatın içinde değil miydik?’ diyebilir. Eyvallah! Evet, insan bizatihi hayatın içindedir. Maalesef birçoğumuz üniversite mezuniyetinin ardından hayatın bir başka boyutuna ‘meslek hayatı’na adım attığında mesleğin kudsiyetini idrak edemiyor. Oysa meslek kutludur ve insan mesleğinin adamı olmalıdır. Meslek ayakların altına alınarak yükselmeye yarayan bir platform asla değildir. Meslek omuzların üzerinde itina ile taşınması gerek ulvî bir değerdir.

Mesleğe atılan insan Ebû Yahya misali inceler, tasarlar, yazar, keşfeder, üretir, pazarlar, alır, satar ve dahi insanca tüketir. Hâsılı, mesleğini icra ederken, varoluşun şartlarını değiştirip dönüştürür. Ve bu değiştirip dönüştürme işinden hesaba çekileceğinin farkındadır.

Unutulmamalıdır ki insan mesleğini, sanatını, zanaatını, işini ne kadar insanca yaptığından, ‘ahd-i atik’de vermiş olduğu söze ne kadar sadık kalarak gerçekleştirdiğinden yani ne kadar insanca, insanın haysiyet ve şerefine -eşref-i mahlûkât- olabilme davasına uygun olarak yaptığından hesaba çekilecektir.

İnsan meslek adamıdır

İnsan meslek adamıdır ve her meslek adamı varoluşun şartlarını mesleğini icra ederek değiştirip dönüştürürken ne kadar insan kalabildiğinden hesaba çekilecektir.

Mevcudat, varlık ve eşya olarak bu dönüşümün konusu olan her şey, mesleğinin adamı olan insandan ya razı olacaktır ya da davacı… Bu yönüyle bir meslek sahibi olmak, sıradan, sadece iaşe, ibate ve rızık elde etmek maksadıyla yapılan bir iş değildir.

Hele, hele nefsin aşırı istek ve arzularına göre, para, pul, makam, mevki, koltuk ve kariyer elde etmek için yapılacak bir iş, hiç değildir!

Meslek sahibi olmak, varoluşun şartlarını, verilen söz gereği insanca değiştirip dönüştürmeyi sağlayacak, sonuçlarının bütün varlık aleminin rızasına ve şehadetine tabii kılındığı kutlu bir iş, eyleyiştir.

İnsan, yeryüzünde şenlendirmeyle mükellef olan insan, mesleğini en mükemmel bir biçim ve muhteva ile icra etmelidir. İnsan, mesleğini en mükemmel teknik bilgi ile sanat/zanaat ile- yani en güzel bir estetik duyuş ile yani tefekkürle ve ahlâkla, marifetle yani işini, mesleğini bütün bu yönleri ile en iyi, en güzel ve en doğru bir biçimde, ahlâkla kuşatarak icra etmelidir.

Meslek sahibi olmak, meslek bilincine sahip olarak anlam kazanır. Meslek bilinci ontolojik var olma sebebi ile illiyetin ferden ferda idraklere yerleşmesi ile içselleşir. Arz ettiğimiz bilince sahip olan insan, meslek adamıdır, mesleğinin adamıdır. Yani hayat adamıdır. Hayatın güçlüklerine ve imtihanlarına karşı tecrübe sahibi insandır, yani insan, Hazret-i İnsan`dır.

İnsan hemen her şey ile imtihan edilmekte!

İmtihan çok. Dünya imtihan dünyası. Dünya ahretin tarlası… İnsan hemen her şey ile imtihan edilmekte. İnsan an be an doğru ve yanlış ile imtihan edilmekte. 

Mesleğinin adamı, her şart altında doğruyu ve hakikati söyler.

Meslek adamı emanete sadakat ile, sıdk ile imtihan edilmekte… İnsan, emindir, emin olmalıdır. İnsan canı pahasına, kendine emanet edilen her şeyi ve dahi bizatihi emanet olan zamanı, görevleri ve insanlık faziletlerini koruyup kollamakla mükelleftir.

İnsan âtâlet ile, tembellik ile imtihan edilmekte… Şüphesiz ki insan için ancak çalıştığı, kazandığı, elinin emeği vardır. Ve dahi Allah kendi sevgisini kazanmak için çalışıp kazananı sever.

Meslek adamı yoldadır

Meslek adamı yoldadır ve yolda gurur ve kibir ile, enaniyet ile imtihan edilir. İnsan mütevazı olmalıdır. Şüphesiz insanın başı ne göklere erebilir ve ne de ayağı yerleri delebilir. Mesleğinin adamı çevresindekileri -makam ve rütbesi her ne olursa olsun- kendine eşit olarak görür ve güçsüzleri ezmez. Bilakis, güçsüzleri, hayata tutunamayanları korur, fakirlikten toprağa düşenlere ve kimsesizlere kimse olur.

Mesleğinin adamı kanaatkâr olup kıskançlık ve haset gibi hastalıklara kapılmaktan korkar.

Nefsini bilen Rabbini bilir

İnsan, nefsini bilir, şüphesiz ‘Nefsini bilen Rabbini bilir.’ İnsan az yazının girişinde bahsettiğim enfûsî âlemiyle barışık olmalıdır. Ancak böyleleri Allah’ın izni ile iç dünyalarında yakaladıkları mutluluk/sulh durumunu bütün eşyaya ve âlemlere yayabilir.

Meslek adamı başkalarının başarıları ile imtihan edilirken onları takdir eder, payı olmadığı muvaffakiyetlerden hisse talebinde bulunmaz. Başarıları kıskanmaz. Çevresinde cereyan eden başarısızlıklara asla sevinmez.

Cimrilikle imtihan edilen meslek adamı Ebû Mirza misali cömert olur. Âkil insan Allah’ın kendisine verdiklerinden ihtiyaç sahiplerine vermesi gerektiğinin vazifesi olduğunu idrak eder.

Mesleğinin adamı Bahaeddin Karakoç’un ‘Dost yoluna bütün varımız sebil/Verdikçe dolar bizim boş testilerimiz/Duru sabah pınarımda kuş uyanışlı/Ve sevda bakışlı halimizi bilenler bilir/Havuzlara sığmaz dağıtımız iksir’ mısralarının gereğini yapar.

Öfke ve nefret ile imtihan edilen mesleğinin adamı bağışlayıcı ve affedici olmalıdır.

Korku ve korkutma ile imtihan edilen meslek adamı cesur olur, gerekli riskleri almaktan çekinmez ve verdiği söz ve taahhütleri mutlaka yerine getirir.

Ey insan, sen eşref-i mahlûkatsın!

İnsan, zaaflarıyla zayıflığıyla imtihan edileceğini de bilir. Ey insan, sen eşref-i mahlûkatsın! Âlemlerin sahibinin mutlak vekilisin. Halifesin. Vakar sahibi olmalısın.

İnsan tefrika, ayrılık ile de imtihan edileceğini bilir. Her durumda birlik ve beraberliği temin etmeye çalışır. Cenab-ı Allah insanları birçok farklı milletten yarattı ve onlara ‘Tanışın ve sulh içinde yaşayın’ buyurdu. Birlik ve beraberlik içinde yaşamak ibadettir. Çokluk halinde iken birlikte yaşamak, çokluktan birliğe, bire varmak tevhittir, yani duadır, yani hep beraber zikretmektir. Yani tevhîde gelmektir!

İnsan, insana kul olmakla, kölelikle imtihan edilir. Mesleğinin adamı her şartta hürriyet ve özgürlük uğruna mücadele eder. İnsan özgür olduğu zaman Allah’a kulluğunu sunar, yani hakiki manadaki insan olur.

İnsan, ‘Bana dokunmayan yılan bin yaşasın’ ile imtihan edilir. İnsan, kendi hakkı dâhil mükellefiyeti dâhilindeki başkalarının hakkını insan dâhil, canlı cansız her şeyin hakkını gözetir ve hülâsa, insanlık faziletlerinin bekâsını müdafaa eder.

Hülâsa, insan, insan kalmakla imtihan edilir

Hülâsa, insan, insan kalmakla imtihan edilir. İnsanın insan kalma davasında en büyük yardımcısı hiç kuşkusuz Allah’tır. İnsan, bu mücadelede O’nun rahmetini celbetmenin yegâne yolunun her şey için iyi bir şeyler yapmaktan, vermekten ve Ebû Meryem misali vakfetmekten geçtiğini bilir. Ve dahi mesleğinin adamı mükelleftir, borçludur. Mesleğinin adamının bilançosu alacak yazmaz, Ebû Furkan misali borç yazar.

Çünkü mutlu etmenin yolu mutlu olmaktan geçer!

İşte, yazının başında bahsettiğim mutluluk formülü evvelemirde bir tarafıyla enfüsî diğer tarafıyla da âfakî asliyet ve terkip şuurudur. İnsan olma ve insan kalma davasında başarılı olanlar arz ettiğim insan olma ve insan kalma umdelerini Ebû Ali misali hal ve kâl lisanıyla çevresindekileri ferdan ferda mutlu ettikten sonra netice itibarıyla kendisi de biiznillah mutlu olur. Çünkü mutlu etmenin yolu mutlu olmaktan geçer!

İbrahim Ethem Gören/08.02.2025 Yazı No: 649

Fotoğraf-1 Sırlı Süleyman Efendi

Fotoğraf-2 Ta’lik levha: Aşk-ı ilâhiye mazhar Sırlı Süleyman Efendi’ye İthaf: Bunu yazdım bîvefâdir rüzîgâr ben ölürsem bu hat ola yâdigâr.  Hüsn-i Hat: Mahmut Şahin Ebru: Prof. Dr. Aydın Gülan

Fotoğraf-3 Yazarımız, sanat danışmanı, Aşkın sureti Hilye-i Şerîfeler’in müellifi İbrahim Ethem Gören ve Yıldız Holding YK Üyesi, Pladis ve Godiva YK Başkanı Murat Ülker

Fotoğral-4 Ta’lik levha: Tevhîde gel. Hüsni Hat: Erhan Bektaş Ebru: Metin Yılmaz

Fotoğraf-5 Ta’lik levha: Mutlu et mutlu ol. Hüsn-i Hat: Mahmut Şahin