Öğretim stratejileri, öğrencilerin öğrenme sürecine aktif katılımını, motivasyonunu ve başarısını etkileyen önemli unsurlardır. Bu yazıda, yüzlerce öğretim yöntem ve teknikleri içinden kullanıldığında öğrenci başarısında güçlü etkisi bulunan ve hala geçerliliğini koruyan dokuz öğretim stratejisini tanıtacağım.
1. Benzerlik ve belirleme
Bu strateji, öğrencilerin yeni öğrendikleri kavramları, bilgileri veya becerileri daha önce bildikleriyle karşılaştırarak anlamalarını sağlar. Örneğin, matematik dersinde kesirleri tanıtmak için öğrencilerden pizza dilimleriyle ilgili sorular cevaplamaları istenebilir. Bu şekilde, öğrenciler kesirleri somut bir şekilde görebilir ve daha önce bildikleri bir nesneyle ilişkilendirebilirler.
Bu stratejiyi uygulamak için öğretmenler, öğrencilere farklı yöntemler sunabilir. Örneğin, öğrencilerden:
Karşılaştırma tabloları, Venn diyagramları, sınıflandırma şemaları gibi görsel araçlar kullanmaları istenebilir.
Karşılaştırma metinleri, karşılaştırma paragrafları, karşılaştırma kompozisyonları gibi yazılı ürünler oluşturmaları istenebilir.
Karşılaştırma oyunları, karşılaştırma drama etkinlikleri, karşılaştırma sunumları gibi sözlü veya işitsel etkinlikler yapmaları istenebilir.
Bu strateji, öğrencilerin öğrenme sürecine aktif katılımını, motivasyonunu ve başarısını artırır. Ayrıca, öğrencilerin eleştirel düşünme, analiz, sentez, değerlendirme gibi yüksek düzeyli bilişsel becerilerini geliştirir.
2. Özet çıkarma ve not tutma
Bu strateji, öğrencilerin okudukları, dinledikleri veya izledikleri metinlerden ana fikirleri, önemli noktaları veya örnekleri seçerek kısa ve öz bir şekilde ifade etmelerini sağlar. Örneğin, tarih dersinde Osmanlı İmparatorluğu'nun yükselişi ve çöküşü hakkında bir metin okuyan öğrencilerden metnin özetini çıkarmaları ve not tutmaları istenebilir. Bu şekilde, öğrenciler metni anlamak için daha dikkatli okur, bilgileri organize eder ve hatırlamalarını kolaylaştırır. Bu strateji, öğrencilerin öğrenme sürecine aktif katılımını artırır ve bilgileri organize etmelerine yardımcı olur.
3. Çabayı destekleme ve takdir etme
Bu strateji, öğrencilerin öğrenme hedeflerine ulaşmak için gösterdikleri çabayı ve başarılarını öğretmen veya akranları tarafından olumlu geri bildirimlerle desteklenmesini ve takdir edilmesini sağlar. Örneğin, fen dersinde bir deney yapan öğrencilere deney sürecindeki performansları, deney raporları ve sunumları hakkında övgü, teşekkür veya öneriler verilebilir. Bu şekilde, öğrenciler kendilerine güvenir, öğrenmeye devam etmek ister ve başarılarını paylaşır. Bu strateji, öğrencilerin özgüvenini, motivasyonunu ve öğrenme isteğini artırır.
4. Ev ödevi ve alıştırma
Bu strateji, öğrencilerin sınıfta öğrendikleri kavramları, bilgileri veya becerileri evde veya okulda tekrar etmelerini, pekiştirmelerini ve uygulamalarını sağlar. Örneğin, İngilizce dersinde yeni öğrenilen kelimeleri kullanarak cümleler kurmaları veya bir konuşma yapmaları istenebilir. Bu şekilde, öğrenciler öğrendiklerini farklı bağlamlarda kullanır, öğrenmeyi derinleştirir ve unutmazlar. Bu strateji, öğrencilerin öğrenmeyi derinleştirmelerine, öğrenme sorumluluğu almalarına ve öğrenme performanslarını geliştirmelerine yardımcı olur.
5. Dile dayalı olmayan temsiller
Bu strateji, öğrencilerin öğrendikleri kavramları, bilgileri veya becerileri görsel, işitsel, dokunsal veya kinestetik olarak ifade etmelerini sağlar. Örneğin, müzik dersinde nota değerlerini öğrenen öğrencilerden nota değerlerine uygun ritimler çalmaları veya şarkı söylemeleri istenebilir. Bu şekilde, öğrenciler öğrendiklerini farklı duyu organlarıyla algılar, soyut kavramları somutlaştırır ve öğrenmeyi eğlenceli hale getirir. Bu strateji, öğrencilerin çoklu zeka alanlarını kullanmalarına, soyut kavramları somutlaştırmalarına ve öğrenmeyi eğlenceli hale getirmelerine olanak tanır.
6. İş birliğine dayalı öğrenme
Bu strateji, öğrencilerin ortak bir hedef doğrultusunda gruplar halinde birlikte çalışarak öğrenmelerini sağlar. Örneğin, coğrafya dersinde Türkiye'nin bölgeleri hakkında bir sunum hazırlayan öğrencilerden gruplar halinde bölgeleri araştırmaları, sunum planı yapmaları ve sunumlarını gerçekleştirmeleri istenebilir. Bu şekilde, öğrenciler birbirlerinden öğrenir, fikir alışverişi yapar, sorumluluk paylaşır ve iş birliği yapar. Bu strateji, öğrencilerin sosyal becerilerini, iletişim becerilerini, eleştirel düşünme becerilerini ve problem çözme becerilerini geliştirir. İş birliğine dayalı öğrenme, eğitim açısından bütün başarılı ülkelerde eğitimdeki en gözde yöntemlerden birisidir.
7. Hedef belirleme ve geri bildirim verme
Bu strateji, öğrencilerin öğrenme sürecinde ulaşmak istedikleri sonuçları belirlemelerini ve öğrenme performanslarını öğretmen, akran veya kendileri tarafından değerlendirilerek geri bildirim almalarını sağlar. Örneğin, beden eğitimi dersinde basketbol oynamayı öğrenen öğrencilerden kendi hedeflerini belirlemeleri, performanslarını kaydetmeleri ve gelişimlerini takip etmeleri istenebilir. Bu şekilde, öğrenciler öğrenme sürecini yönetir, öğrenme eksikliklerini giderir ve öğrenme başarılarını artırır. Bu strateji, öğrencilerin öğrenme sürecini yönetmelerine, öğrenme eksikliklerini gidermelerine ve öğrenme başarılarını artırmalarına katkı sağlar. Başarı üzerinde tek başına en büyük olumlu etkiye sahip olan etkenlerden birisi geri bildirimdir.
8. Varsayım üretme ve sınama
Bu strateji, öğrencilerin bilimsel yöntemleri kullanarak bir sorun veya fenomen hakkında hipotezler oluşturup test etmelerini sağlar. Örneğin, biyoloji dersinde bitkilerin büyümesini etkileyen faktörleri araştıran öğrencilerden farklı bitkileri farklı koşullarda yetiştirmeleri, gözlemlerini kaydetmeleri ve sonuçlarını raporlamaları istenebilir. Bu şekilde, öğrenciler araştırma yapar, bilimsel düşünür, yaratıcı olur ve meraklarını giderir. Bu strateji, öğrencilerin araştırma becerilerini, bilimsel düşünme becerilerini, yaratıcılıklarını ve meraklarını geliştirir.
9. Sorular, ipuçları ve ön örgütleyiciler
Bu strateji, Öğrencilerin yeni öğrenecekleri kavramları, bilgileri veya becerileri daha önce bildikleriyle ilişkilendirmelerini sağlayan bir stratejidir. Öğrencilerin öğrenmeye hazır hale gelmelerine, öğrenme sürecine odaklanmalarına ve öğrenmeyi anlamlı kılmalarına yardımcı olur.
Bu strateji, David Ausubel'in sunuş yoluyla öğretim modelinin bir parçasıdır.
Sorular, öğrencilerin öğrenmeye hazır olup olmadıklarını, öğrenmeye ne kadar ilgi duyduklarını ve öğrendiklerini ne kadar anladıklarını belirlemek için kullanılır.
İpuçları, öğrencilerin yeni öğrenecekleri kavramları, bilgileri veya becerileri daha kolay hatırlamalarına veya anlamalarına yardımcı olan ipuçları, anahtar kelimeler veya işaretlerdir.
Ön örgütleyiciler, öğrencilerin yeni öğrenecekleri kavramları, bilgileri veya becerileri daha önce bildikleriyle ilişkilendirmelerini sağlayan, öğrenme sürecinin başında sunulan genel, soyut ve kapsamlı bilgilerdir.
Örneğin, edebiyat dersinde bir şiirin incelenmesi için öğrencilere şu sorular, ipuçları ve ön örgütleyiciler verilebilir:
Sorular: Şiirin yazarı kimdir? Şiirin konusu nedir? Şiirin ana fikri nedir? Şiirde hangi edebi sanatlar kullanılmıştır?
İpuçları: Şiirin yazarı, Türk edebiyatının önemli isimlerinden biridir. Şiirin konusu, bir aşk acısıdır. Şiirin ana fikri, sevgilisinden ayrılan bir kişinin duygu ve düşünceleridir. Şiirde teşbih, mecaz, istiare gibi edebi sanatlar kullanılmıştır.
Ön örgütleyiciler: Şiir, 20. yüzyılın başında yazılmıştır. Şiir, milli edebiyat akımının etkisindedir. Şiir, hece ölçüsüyle yazılmıştır. Şiir, lirik bir şiirdir.
Öğretim stratejileri, öğrencilerin öğrenme sürecine aktif katılımını, motivasyonunu ve başarısını etkileyen önemli unsurlardır. Bu yazıda, öğrenci başarısında güçlü etkisi bulunan 9 öğretim stratejisini tanıttım. Bu stratejiler, öğrencilerin zihinsel, duygusal, sosyal ve bilişsel becerilerini geliştirmelerine, öğrenmeyi derinleştirmelerine, öğrenme sorumluluğu almalarına ve öğrenme başarılarını artırmalarına katkı sağlar. Öğretmenler, öğrencilerin öğrenme stillerine, ilgi alanlarına ve ihtiyaçlarına uygun öğretim stratejilerini seçmeli ve uygulamalıdır. Ayrıca, öğretim stratejilerini birbirleriyle uyumlu ve bütünlüklü bir şekilde kullanmalı, öğrencilerin öğrenme sürecine katılımını ve geri bildirimini sağlamalıdır. Öğretim stratejilerinin etkili bir şekilde uygulanması için, öğretmenlerin sürekli olarak kendilerini geliştirmeleri, mesleki gelişim faaliyetlerine katılmaları, araştırma yapmaları ve deneyimlerini paylaşmaları gerekmektedir. Öğretim stratejileri, öğrencilerin öğrenmeye hazır hale gelmelerine, öğrenme sürecine odaklanmalarına ve öğrenmeyi anlamlı kılmalarına yardımcı olur.
23 Aralık 2023
Adem Keven
